Hakkında hayali çok şey yazılan ve bugüne kadar gizemi çözülemeyen Harem aslında padişahın evidir.

Osmanlı bu eve “Haremi Hümayun” veya  “Darüssaade” derdi.Haremde Valide sultanlar, kadınlar, şehzadeler, ustalar, kalfalar ve cariyelerin daireleri yer alırdı.

 Haremin ilk yılları hakkında çok bilgi yoktur.. Haremin ilk çekirdeği  Orhan Gazi döneminde  atıldı. Harem denildiğinde padişahın evi ve bir eğitim kurumu akla gelirdi. 

Osmanlı sarayı üç bölümden meydana geliyordu.  Birun, Enderun ve Harem.

 Enderun, Osmanlı devletinin erkek yöneticilerinin yetiştiği üst düzey bir okulken, Harem de kadın yöneticilerin yetiştiği bir okuldu. 
Akkadça'dan Arapça'ya geçmiş bir kelime olan harem, "Korunan, mukaddes, yasak şey ve yer" anlamına gelmektedir..  

Tek idarecisinin Valide Sultan olduğu ( padişahın annesi)  padişahın bile bozamadığı çok kesin ve katı kuralları bulunan yüzlerce genç kızın, dönemin ilim anlayışına göre en iyi eğitimi aldığı, bir bayanlar okuldur

Saraya çeşitli yollarla (esir alınarak veya satın alınarak) alınan kadın köleler yani cariyeler "Acemi" statüsü ile girerler. Bunların padişahla görüşebilmesi mümkün değildir. Öncelikle padişahla karşılaşabilecek, konuşabilecek bir eğitime tabi tutulmaları gerekmektedir..

Araştırmacı yazar İbrahim Yılmaz bize Harem konusunda şu bilgileri verir:

 Cariye

İslamiyet’te kadın köleye rakîke, memlûke ve cariye gibi isimler verilmiştir. Cariye hakkında genel kanı padişahların cinsel münasebette bulundukları kadınlar anlaşılmaktadır.

Genel olarak cariyeler 3 kısma ayrılırdı. Bunlar; hizmet için alınan cariyeler genelde yaşları büyük ve yüzüne bakılacak güzellikte olanlardı.

Bu kişiler 9 yıl hizmet gördükten sonra kalfa ve ustalar gibi isterlerse saraydan ayrılabilirler, yani azat edilirdi. İkinci olarak satılmak için alınan cariyeler vardı. Bunlar 5–7 yaşları arasındayken büyüdükçe güzelleşeceği tahmin edilen kız çocuklarıydı. Bunlar yaşları ilerledikçe güzelleşiyorlarsa bir müzik aleti çalması, güzel konuşma yöntemleri öğretilirdi.

Genç kadınlar cariyeler aynı zamanda askerî/idarî hiyerarşinin tepesine yakın erkekler için uygun eş sağlama amacıyla eğitilirlerdi.

Üçüncü grubu ise odalık adını verdiğimiz cariyeler oluşturuyordu ki bu cariyeler saraya kontrol edilerek alınırlardı. Uykusu ağır olan, ayağı kokan, horlayan kızlar hareme giremezdi.

Hareme alınan cariyelere ilk olarak yeni isimler verilirdi. İsimler padişah tarafından verilir ve bu isimlerin herkes tarafından akılda tutulması için iğne ile göğüslerine iliştirilirdi.

Hareme hizmetçi statüsünde alınan cariyeler ve görevleri :

Kalfalar, Vazifeleri ve Çırak Edilmeleri

Kalfa, hizmet veren cariyeler için kullanılan bir tabirdir. Bunlar acemiliklerini atlatmış deneyimli kimselerdir. Güzelliklerine ve iş bilirliklerine göre hünkâr, valide sultan, ikbal, haseki ve şehzade dairelerine hizmetçi olarak verilirlerdi..

Acemilikten yetişmiş kalfalar çıkmak ve evlenmek isterlerse, bayramlarda veya kandillerde bir kağıda “Kulun istediği murâd, ihsân efendimizindir” diye yazar, altını imzalayıp görünecek bir yere koyarlardı. Bunun üzerine efendisi çeyizini yaptırır, gerekli akçeyi verir ve uygun bir kısmeti çıkınca da evlendirirdi.

  Padişahın Ailesi

Valide Sultan

Haremin yöneticisi daima padişahın annesi olan valide sultandı. Haremde padişah ailesinin en önemli ve en güçlü kadını olan valide sultan Osmanlı Devlet tarihinde en yüksek maaşlı kişiydi.

Osmanlı padişahlarının kızlarına, ilk zamanlarda Hatun denilmekteydi. Fatih döneminden itibaren Sultan, ismi bilinmeyenlere ise Devlet Hatun ve Sultan Hatun deniliyordu.

Doğumları özel bir törenle olur ve bu vesileyle 3-5 tane hayvan kurban edilirdi. Kendilerine bir daire hizmetine kalfalar ve cariyeler verilirdi. Fakat sultanların haremde statüleri pek fazla değildi.

Padişahın Eşleri,

Gözdeler, Peykler ve Has Odalıklar

Genellikle kadın efendilerin yani hasekilerin seçildiği ikballer, has odalık, peyk veya gözde adı ile anılan cariyeler arasından seçilirlerdi. II. Mustafa döneminden önce hasekiler direk olarak bu cariyeler arasından seçilirlerdi. Padişahın odalıklarını yani cinsel münasebette bulunmak için cariye seçimi konusunda birçok görüş vardır. Ancak bu görüşler bazı tarihçiler tarafından oldukça abartılmıştır.

Haremin Erkek Personeli

Haremin erkek personeli de mevcut idi ve bunların ortak özellikleri hadım edilmiş olmalarıydı. Hadım etmek cinsel karakterlerin ortaya çıkması engellemekti. Hadım etme usullerinden birisi cinsel organın kesilmesi, diğeri ise cinsellik bezlerinin kesilmesidir. Fakat erkeklik organı kesilenlerin bir kısmında, sonradan erkeklik uzvunun yeniden geliştiği  tarihi olayların ortaya koyduğu bir gerçektir.

Osmanlı haremine alınan hadım erkek hizmetçiler iki gruba ayrılırdı.

Ak hadımlardır.

İslam hukukunda hadımlık yasak olduğu için bunlar başka milletlerden alınan hadım esirlerden sağlanıyordu. 1582’ de kara ağalar gelene kadar ak hadımlar kızlar ağası olarak görev yapmışlardır. Padişahın mâbeyn daireleri ve harem dairesini korumak ve gerekli hizmetlerini görmek asli görevleriydi.

İkicisi; Kara hadımlardır. Ak hadımların bulunmasındaki zorluk ve bunların kara hadımlara göre daha dayanıksız olmasından dolayı kara hadımlar daha fazla tercih edilmişlerdir. Bu yüzden kara hadımlar için hareme bir ocak kurulmuş ve kara ağalar ocağı adı verilmiştir.

Kaynakça

AFYONCU Erhan, “Harem”, National Geographic, Ağustos 2006.

Araştırmacı İbrahim Yılmaz

ATASOY Nurhan, Harem, Promete Kültür Yayınları, İstanbul 2001.

EREN Mehmet Ali, “Fanteziden Gerçeğe Harem”, Aksiyon Dergisi 42. Sayı., 23 Eylül 1995