Almanca Perser, Fransızca les Perses, İng. Persians.

İran’a hâkim olan eski bir Hind-Avrupa kavmidir. M.Ö. 2000 yılında, kuzeyden gelip, Orta İran’a yerleşmişlerdir.

Biz onlara eskiden Farisiler- Farslar- Fars veya Acem deriz. Osmanlı döneminde dilleri Türkçeyi çok etkilemişti. İran sözcüğü ise Saknritçe dilinde Ariyan kelimesinden gelmektedir.

Bu ulus Osmanlı tarihinde 1514 yılında Çaldıran savaşında Yavuz Sultan Selimin Şah İsmail’i yendiği ulustur..

Persler, Lidya Krallığının başkenti Sardes'i ele geçirip Lidya Krallığına son vermişlerdir. Böylelikle Anadolu 200 yıllık Pers egemenliği dönemine girmiştir.

Persler, 

MÖ 550'de Persler Büyük Kiros önderliğinde birleşerek kuzeydeki Medler'i yıkmış ve bir devlet haline gelmişlerdir. Bundan sonra Kyros fetih hareketlerine girişmiş Babil, Fenike gibi zengin yerleri fethedip ülkeyi zengin bir krallık haline getirmiştir. Urartu, Manna devletini, Lidya'yı ve Krezus'un servetini ele geçirip tüm Anadolu'yu hakimiyeti altında birleştirmiştir.

Ünye bu kez diğer ulusların hakimiyetinde kaldığı konumda Karadeniz’de en uzak vilayet değildi. Persler bütün Anadolu’yu fethetmişlerdi.

Ünye’de Perslerden günümüze ulaşan bir şey yoktur yalnız tarihin bir döneminde Ünye’yi egemenlikleri altında bulundurduğu bilgisi vardır.

Ünye’de yaşayan halklar ise genelde Orta Asya ve Kafkas kökenli halklar az miktarda Yunanlı vardı. Orta Asya kökenli haklara Turkoman denirdi. Karadeniz ve Ünye, tarihi boyunca hangi ulusun egemenliğinde olursa olsun her dönemde Ortaysa kökenli Türk halkları çoğunlukta idiler, bunların arasında binlerce yıl önce gelmiş dillerini kaybetmiş İskitler, Kimmerler, Kaşgalar denilen ilk Türkler de vardı. Bunlara Romalılar anlamında Rum  denildi. Rum Yunanlı demek değildir. Bir çok ulustan insanın olduğu Roma vatandaşı demektir.

Arapçada "p" sesi olmadığından Araplar onlara Pers"  değil, "Fars" dediler ve  genel olarak bu adla anıldılar. Günümüz İranlılarının ataları olarak kabul edilirler. Kaynak: Vikipedia

Persler Lidyalıları yıkarak Egeden Hindistan’a kadar uzanan bir imparatorluk kuracaklardır.      Pers kralı I. Dareios (Daryus), (M.Ö. 522-485) ülkesinde düzenli bir yönetim kurmak amacıyla ülkeyi 127 vilayetten oluşan 23 büyük Satrab'lığa, eyalete ayırdı. 

Karadeniz’de Ünye’nin de içinde bulunduğu eyalete Karadeniz Kapadokyası adı verildi. Ünye 200 yıl bu satraplığın içinde kaldı.

Persler tarihte İlk düzenli posta örgütünü kurmuşlardır. Yönetim ve idari örgütlenme ile Helenistik ve Batı uygarlıklarını etkilemişlerdir. Ticareti geliştirmek, gerek eyaletler arası ulaşımı kolaylaştırmak amacıyla, Kral yolunu yapmışlardır.

İyon ayaklanması ile başlayan Pers savaşlarında Büyük İskender’e yenilerek yıkılır. Perslerin yıkılması ile Helenistik dönem başlar. Kaynak NüveForum

Persler, Zerdüşt dinine bağlı olduklarından, halkını din ve dil konusunda serbest bırakmışlardır, ateşi de kutsal saydıklarından bölgedeki volkanları, özellikle Erciyes ve Hasandağı'nı kutsal saymışlardır.

Mezopotamya'dan aldıkları çivi yazısını kullanmışlardır. Mısır, Mezopotamya ve Anadolu kültüründen etkilendiler. Zerdüştlük (Mecusilik) denen bir dine inanıyorlardı.

Pers İmparatorluğu, MÖ 334’te Makedonya Kralı Büyük İskender tarafından yıkılmış ve Anadolu’da Helenistik Medeniyet Dönemi başlamıştır.

Persler İranlıların atalarıdırlar.

Persler tarihte önemli devletlerden bir tanesidir. Büyük İskender’in Asya seferine çıkmasında Perslerin büyük payları vardır..Pers Orduları savaş arabaları, filler gibi özel bir ordu kurmuş,M.Ö.334 yılında  İskender ile yaptıkları savaşları kaybederek yıkılmışlardır.

Persler çivi yazısı kullanmışlardır. Yazıyı daha çok resmi kraliyet yazışmaları için kullanmışlar ve bu yazışmaların çoğunu da Arami dilinde yazmışlardır. Resmi belgeler dışında günümüze ulaşan yazılı eserleri yoktur. Kaynak:Vikipedia

Perslerin İlginç Adetleri

Pers sofrasında doyurucu iki yemek bulunurdu. Fakat tatlısız sofraya oturmazlardı. Sofralarında şarap bulunduruşlarıyla da ünlüydüler.

Bir Pers’in en önemsediği gün, doğum günüydü. Herkes doğum gününü, ekonomik gücüne göre en iyi biçimde, en zengin yemek şölenleri hazırlayarak kutlardı. Varlıklı olanlar at, deve, eşek keserdi. Kesilen hayvan oracıkta bütün olarak pişirilirdi.

Pers evlilik geleneğinde, bir erkeğin birkaç karısı olurdu. Böyle olması bir erkeklik gereğiydi. Çok çocuk sahibi olanlar saygı görür, ona yücelik tanınırdı..

Yalan söylemekle borçlanmayı, dünyanın en aşağılık davranışı olarak görürlerdi. Borçlu insanın yalan söylemek zorunda kalacağını kabul ettiklerinden, borçlanmayı kötülük olarak düşünürlerdi. Kaynak: Herodot Tarihi Türkçesi: Müntekim Ökmen Sayfa:59,60,61

İskender Orduları Geliyor

Dilleri, Hint-Âri dili olan Sanskritçe’ye yakın akrabaydı ve M.Ö. 3. yüzyıla değin konuşuluyordu. Yeni Farsça, İslam dininin İran’da yayılmaya başlamasıyla ortaya çıktı. Kafkasya’da konuşulan Osetçe, Zazaca, Beluci, Kürtçe dilleri de Orta İrani dillerine bağlı dillerdir.

Perslerin Anadolu’daki hakimiyetleri 200 sene  sürmüştür.

Mekadonya’dan gelecek Büyük İskender tarafından yıkılacaklar Anadolu ve dolayısı ile Karadeniz Helenlerin egemenliğine geçecekti.

Tarih yavaş yavaş sıfır yılına yani İsa Peygamberin doğumuna doğru yaklaşıyordu. O yıllara gelindiğinde İskenderin İmparatorluğu da parçalanacak ve Anadolu’da İskenderin valileri tarafından onlarca devlet kurulacaktı. Ünye bu devletlerden Pontus Devletinin idaresinde kalacaktı. Pontusa ise Romalılar son verecek Anadoluda bir Roma hakimiyeti başlayacak, Roma da doğu ve batı diye ikiye ayrılınca Ünye Doğu Roma İmparatorluğunda yani Bizans İmparatorluğunda kalacak MS 1150 yılında Oğuz Türkleri olan Danişmentlilerin Ünye’ye gelişlerine kadar bin yıl gibi uzun bir zaman Bizans İmparatorluğunda kalacaktır. Ünye ancak 1416 yılında Osmanlılara geçecektir. Bunları ilerideki bölümlerde göreceğiz

Şu an Milattan Önce 500 yıllarındayız Ünye’nin Osmanlılara bağlanmasına daha 2000 yıl var.

Cuma: İskender İmparatorluğu-Helenler

Kaynaklar:

Heredot Tarihi, Antoloji com.