Padisah'in gözdesi olup, ondan erkek çocuk doguran cariyelerin en önemli sorumlulugu oglunun hayatta kalmasini saglamakti. Bu islevi çogu kez "sehzade"yi babasi padisahtan korumakti. Olasi bir taht plani ile olusabilecek kuskudan.
Guillarme Pastel'e göre Hafsa Sultan Oglu Süleyman'i "tahta çikmak konusu" ile hiç ilgilenmemesi yönünde ikaz etmis, böylece oglunun babasi tarafindan öldürülme riskini ortadan kaldirmisti. 1. Selim'in "saltanattan çekilecegim" diyerek oglunun sadakatini sinadigi söylenir. Padisah 1. Selim ile oglu Süleyman'i (Kanuni) arasinda neredeyse kopmak noktasindaki iliskiyi Hafsa Sultan düzenlemisti.
Kanuni
Yine Süleyman döneminde padisahin hiddetinden oglunun canini kurtaran Hürrem'dir. Bu arada oglunun tahta en yakin aday oldugunu düsünen Mahidevran (Süleyman'in Çerkez gözdesi) maalesef bu düsüncesi etrafinda gösterdigi zaaf yüzünden oglunu Süleyman'in hiddetinden koruyamadi. Bugün hala Mahidevran'in oglunun padisah Süleyman'a karsi taht için ayaklanacagi yönünde ne olumlu ne de olumsuz bir delil yoktur.
VALIDELER KAPISMASI
Bazi gözdelerde ogullarinin tahti ele geçirme planlarinda yeterince tedbirli olmadiklarindan canlarindan olurlar. Valide Safiye Sultan, oglu padisah 3. Mehmet'e karsi torunu Mahmut ve annesinin 30 kisi ile (bu isle baglantili görülen) canli canli çuvallara doldurulup denize atildilar. Bu olayi Osmanli sarayindaki Ingiliz elçisi Henry Lello bildirmistir. (The Report of Lello)
KÖSEM SULTAN
Birinci Ahmet'in hasekisi olan Kösem Sultan (Haseki =Hükümdar Sultan. Adayinin annesi, valide Sultan: Hükümdarin annesi, Hanim Sultan: Hükümdarin kiz kardesleri, ablalari, halalari)
B Hükümdar döneminde (hatta Osmanli tarihinde) Osmanli yönetiminde ve diplomasinda en uzun süre ve en etkili kadin olmustur. 2. Osman tahta çikmis fakat arkasinda kendi lehine kulis yapan bir annesi olmamisti annesi Mahfiruz sarayda etkili olacak ehliyete sahip degildi. Mahfiruz saraydan kovulmustu ve Kösem Osman ile çok iyi anlasiyordu. 1. Ahmet oglu Osman ile Hasekisi Kösem arasindaki samimiyeti onaylamamisti. (bu haber de elçi Velier'den) Iç saray Süleyman'dan sonra özellikle yönetimin merkezi durumunda idi.
Giderek Sehzade anneleri politika ve diplomasi ilgi alanlari oluyor, ogullarinin egitimini yakindan takip ediyor ve saray kadinlari, özellikle padisahin kiz kardesleri gözdeleri egitiyorlardi. Örnek Turhan Sultan 4. Murad'in kiz kardesini egitmisti. 4. Murad tahta çiktiginda kutlamak için görevlendirilen ve saraya giden Venedik elçisi, Kösem'in "gençligi ve otoritesinden " söz ediyordu. "en güzel ve en verimli çaginda yüksek bir ruh ve kafaya sahip politik tecrübesi olup kocasinin yönetimi sirasinda yönetime sik sik katilmis, padisahin kararinda etkili olmus" diyordu. Venedik elçisi ayni zamanda padisah kocasi zamaninda oldugu gibi oglunun padisahliginda da ülkeyi Kösemin yönetecegini bildiriyordu birinci Ahmed'in annesi Handan Sultanogluna sürekli yol göstermistir.
ÜÇÜNCÜ MURAD VE ANNESI NURBANU
Padisahlar içerisinde annesine ne bagli ve ögütlerine en çok güvenenlerden birisi 3. Murad idi.
Politikasini annesinin ögütleri üzerine kurardi. Venedik hükümetine rapor sunan contarinis "hiçbir ögütün annesininkiler kadar sevgi dolu olup kendi çikarini gözetlemeyecegi kanisinda idi. Ona gösterdigi saygi, olagan disi niteliklerine ve faziletine duydugu saygi buradan kaynaklanir" der. (Una Suitana Veneziana) (Alberi Relazioni)
"ANALIK HAKKI, TANRI HAKKI"dir
Eski bir deyis fakat handan Sultan'in oglu üzerinde ki otoritesini Peçevi böyle yorumluyordu. " Nurbanu Valide Sultan ölüm döseginde iken oglu üçüncü Murad'in öksüz kalacagi, devlet yönetiminde "saltanata yüküne destek" bir yardimci ve güvenilir bir danismadan yoksun kalacagi için bagira bagira feryat etmisti" (Albari, Relazioni)
NURBANU'NUN OGLU 3. MURAD'A NASIHATLERI
Tebaasina adaletin daha seri ve tarafsiz bir sekilde ulastirilmasi.
Kendi dogal altin ve para hirsini frenlemesi.
Kendi oglunun davranislarina göz kulak olmasi.
SAFIYE SULTAN'IN ÖNERISI
Valide Sultan devlet yönetimi ile ilgili konusmalari kafes arkasindan dinlerdi. Tarihçi Selaniki'ye göre: 2. Selim'in kizi Ismihan Sulatana baglanan mülklerin bir kismi Bulgar Bobosevo Köyü idi. Köy halki bu gün hala bir Padisah kizinin yasmagi (himayesi) altinda yasadiklarinin hatirlamaktadirlar. Naima, Kösemin güç ve servetini onaylamayan tarihçi Sarihül Menarzade'nin yorumunu da söyle aktarmaktadir:
"Valide Sultan'in Kethüdalari haddi hesabi olmayan paralar topladilar. Osmanli reayasi asiri vergiler yüzünden çok zulüm ve felakete ugradi fakat Kethüda'dan korktuklari için durumlarini ne valide Sultan'a ne de bir baskasina duyurabildiler"
Kisisel hayir islerinin Osmanli medeniyetinde önemli rolü vardir. Ayrica yönetici ve esnaf sinifa örnek olusturmak amacina da hizmet eder çünkü kentlerde yapilan halk hastaneleri, çarsilar, ticaret merkezleri, medreseler, mektuplar, kütüphaneler, kervansaraylar, su kemerleri, çesmeler isyana yatkin yoksullarinin yasam yüklerini de hafifleterek isyanlari kismen bastirmistir. Yine bir baska örnek; merkezden çok uzakta kalesini korumakta yeterli askeri olmadigini savunan Yemen Valisi, daha önceki basvurularina cevap verilmedigi için Safiye Sultan'a basvurmustu. 4. Murad ulemayi dinlemeyip yanlis bir karar verdiginde, Ahizade Hüseyin efendi Hürrem'e basvurmustu; "ogluna nasihat edip; ulemanin hayir duasini almanizi dileriz" diyerek birçok olaydan sonra durumu söyle özetliyordu; devlet adamlarini Valide Sultanlari araci yapmasi konusunda; "padisahin öfkesinden korkup, valide sultanla konusmasini daha mi kolay oldugunu düsünüyorlar. "O" düzenin böyle bozulmasina ve sevgili oglunun sanina leke sürecek böyle islere asla izin vermeyecektir.