1915 ÇANAKKALE DENİZ SAVAŞININ 105 Ci YILI ANISINA Gallipoli–Gelibolu ÇANAKKALE SAVAŞLARI

18 Mart 1915 de deniz savaslari ile baslayan daha sonra 25 Nisanda yapilan bir çikartma ile dokuz ay devam eden kara savaslarinin bu yil yüz  besinci yildönümüdür.

Çanakkale  savaslari Birinci Dünya Savasi içinde geçen bir savastir, savasin sonunda Ingiltere ve Fransa ordulari Çanakkale’yi geçememisler ve 9 Ocak 1916 da Gelibolu yarimadasini terk etmek zorunda kalmislardir.

Çanakkale-Dardanel

Gelibolu yarimadasi üzerinde geçen bu savasa Dünya Savas Tarihinde Çanaklale Savaslari denir. Bazi devletler Gallipoli, bazilari, Dardanel der. Gallipoli Gelibolu’nun Dardanel ise Çanakkale’nin eski adlaridir.

Çanakkale Savaslari, 1 ci Dünya Savasi sirasinda 1915-1916 yillari arasinda Gelibolu Yarimadasi'nda Osmanli Devleti ile Fransa Ingiltere ve Rusya arasinda geçen deniz ve kara savaslaridir.

Ingiltere, Fransa ve Rusya Istanbul'u alarak bogazlarin kontrolünü ele geçirmek, Karadeniz’e çikmak ve Rusya'yla güvenli bir askeri ve ticaret yolu açmak istiyordu.

Fransiz ve Ingiliz ordulari bu savasta araç ve yüz binlerce asker zayiati vererek maglup oldu ve bogazlari geçemedi.

Birinci Dünya Savasinda Ingiliz, Fransiz ve Rus donanmalari Çanakkale Bogazini geçip, Istanbul’u ele geçirmek, Rusya’ya bogazlar yolunu açmak için bogaza saldirdilar. 

Savas 3 Kasim 1914’te Ingilizlerin Seddülbahir’i gemilerden atilan toplarla denizden dövmesiyle basladi. 19 ve 23 Subat 1915 saldirilarindan netice alamayinca, 18 Mart 1915’te büyük bir saldiri yaptilar.

Bu saldirida düsman, 3’ü büyük zirhli olmak üzere 9 savas gemisi kaybetti. 11 savas gemisi de agir yaralandi.

Denizden Geçemeyen Düsman

Bu sefer  karadan saldirdi

Denizden netice alamayan düsman kuvvetleri, 25 Nisan 1915’te 300 ün üzerinde büyüklü küçüklü gemilerle Seddülbahir ve Ariburnu’na asker silah araç, gereç, araba, at, esek, yiyecek ne varsa çikardilar.

Seddülbahir, Ariburnu, Morto Koyu, Alçitepe, Kanlisirt, Conk Bayiri, Kabatepe, Kocaçimen ve Anafartalarda çok kanli gögüs gögüse savaslar oldu.  Düsman kuvvetleri dokuz ay sonra 9 Ocak 1916’da çekilip gitti. 

Mustafa Kemal

Gelibolu Yarimadasi’ndaki  kara savaslariyla Mustafa Kemal komutasindaki subaylar ve Türk ordu birlikleri dünyayi sasirtan bir cesaret ve kahramanlik sergilediler..  Çanakkalede Mustafa Kemal ile birlikte savasan subaylar yillar sonra Türk Kurtulus Savasini yapacaklardi

Son Çanakkale gazisi Hüseyin Kaçmaz 1994'te 110 yasinda öldü.

Avusturalya’dan getirilerek Çanakkale’de cepheye sürülen  ve savastan sonra Türklere büyük bir sevgi ve saygi besleyen son Anzak askeri de 1997'de ölmüstür.

Çanakkale nere,

Gelibolu nere?

Çanakkale, Çanakkale bogazinin giris kisminda  bir ilimizdir. Bundan dolayi bogaza da Çanakkale Bogazi adi verilmistir.

Antik çagdan kalan Troya  Turuva kalintilari il sinirlari içerisindedir. Osmanlilar Trakya'ya Çanakkale üzerinden geçmislerdir.

Bogazin dogu kiyisinda ve en dar yerinde kurulmustur. Burada denizin sekli tipki bir çanagi andirir. Bogazin en dar yerinde Fatih Sultan Mehmet döneminde Rumeli yakasinda Kilitbahir, Anadolu yakasinda Sultaniye ya da Çanak Kalesi adi ile anilan kaleler yaptirilmistir. Bugünkü Çanakkale ilinin adi Anadolu yakasindaki Çanak Kalesi’nden gelmektedir.

Çanakkale’nin ilk ismi “Troas”tir. Sonradan “Hellespont” ismiyle anildi. Osmanli Devletinin Çanakkale’yi fethinden önce “Dardanellos” adini almisti.

Gelibolu

Çanakkale ilinin Avrupa yakasinda bir ilçesidir. Savaslarin geçtigi ince ve uzun yarimadaya adini vermistir, eski adindan dolayi yabancilar buraya Gallipoli demislerdir. Çanakkale Savaslarina Gallipoli Savaslari da denir.

 Çanakkale savaslari Osmanlinin Birinci Dünya Savasinda savastigi cephelerden yalnizca biridir. Geride daha savasilan alti cephe vardir.

Kafkas cephesi, Sarikamis, Kanal cephesi Misir, Filistin ve Suriye cephesi, Çanakkale cephesi, Hicaz-Yemen cephesi, Makedonya cephesi, Galiçya Cephesi, Romanya cephesi. En agir yenilgiyi aldigimiz Kafkas Cephesidir,

Kaynaklar ve alintilar:

Turgut Özakman, Dirilis Canakkale 1915

Dr. Ismet Görgülü: ÇANAKKALE ZAFERI VE ATATÜRK

Burhan Sayilir, Çanakkale Savaslari

I