Denizlerin Reisi Barbaros Hayrettin Paşa

Deniz savaslarinda uyguladigi taktik yüzyillarca amirallere ders olarak ögretildi.

Barbaros’un agabeyi Oruç Reise Yabanci korsanlar  Italyanca 'Kizil sakal' anlamina gelen 'Barbarossa' derlerdi. Bu unvan Oruç'un ölümünden sonra Hizir Reis'e yani Barbaros Hayrettin Pasa’ya geçti

1476 yilinda  karanlik bir  soguk bir gecede Midilli adasinda o güne kadar görülmemis dehsetli bir firtinada dünyaya gelen Yakup Efendinin üçüncü oglunun aglamasindan sonra firtina yavas yavas hizini kesmisti.. Babasi, bu Hizir gibi yetiserek firtinayi durduran çocugun ismini Hizir koymustu. Hayreddin adini, ona Kanuni Sultan Süleyman verdi. Avrupalilar agabeyi Oruç Reis´e kizila çalan sakali yüzünden Barbarossa (Kizil Sakal) adini vermislerdi, Oruç Reis´in ölmesind3en sonra bu isim küçük kardesi Hizir için kullanilmaya baslandi ve Türkçeye Barbaros olarak geçti.

5 Temmuz 1546 tarihinde 70 yasinda vefat eden Barbaros Hayreddin Pasa,  için 'Mate reisü'l-bahr-Denizin reisi öldü' denildi..

Pasa, iri yapili ve kumral tenliydi. Saçi, sakali, kaslari ve kirpikleri çok gürdü. Rumca, Arapça, Ispanyolca, Italyanca ve Fransizca gibi Akdeniz dillerini çok iyi bilirdi.  Ogullari Mehmed Pasa, Hasan Pasa ve Vali Pasa'dir.

Barbaros Hayreddin Pasa: 'Ben vefat ettigim zaman, beni deniz sesi isitilebilecek bir yere defnediniz!' diye vasiyet etmisti. Türbesi Istanbul Besiktas Meydani’ndadir. Türbeyi ölümünden önce Mimar Sinan’a yaptirmistir.

Türbenin giris kapisi üzerinde kitabesinde “Hâzâ türbe-i fatih-i Cezâyir ve Tunus merhum gazi kapudan Hayreddin Pasa rahmetu’llahi aleyh sene 948 -1541. yazmaktadir. (Cezayir ve Tunus Fatihi Gazi Kaptan  Hayrettin Pasa)

Türbe içerisinde Barbaros Hayreddin Pasa ve esi Bâlâ Hatun ile ogullari Cafer Pasa ve Cezayirli Hasan Pasa yatar..Türbenin karsisinda   bir de Barbaros aniti vardir. Barbaros ününü Anrea Doria yönetimindeki Avrupa deniz ordusunu yenmesi ile yapmistir. Bu Savas tarihimize Preveze Deniz Savasi olarak geçmistir.

1538 yilinda gerçeklesen Preveze Deniz Muharebesi'nde, Barbaros Hayrettin Pasa komutasindaki Osmanli Donanmasi'nin karsisina çikan Haçli donanmasi, sayica üstünlügüne ragmen büyük bir bozguna ugramis ve Cenevizli ünlü Amiral Andrea Doria,  kaçarak canini kurtarmisti.

Barbaros, çok bilgili, devrin astronomi, meteoroloji seyri, hidrografi, deniz savas tarihi bilimlerine de vakifti.

Katip Çelebi’nin Cihad-i Ekber ( Büyük Savas) adini verdigi Preveze zaferini müjdelemek için Barbaros Hayrettin Pasa,Istanbul’a haber göndermisti. Haber geldigi zaman Kanuni Sultan Süleyman, Edirne yakinlarindaki Yanbolu kasabasinda idi. Kasabanin muzafferiyet sevinci olarak donatilmasini emretti.  Ingiliz tarihçisi Lane Poole  bu savastan bahsederken: “Preveze Savasi Türkler için çok büyük bir basaridir. Bütün Hiristiyan devletlerinin yüzlerce gemiden olusan muazzam donanmasi Barbaros’un idare ettigi Türk Donanmasi önünden kaçmistir.

Deniz savaslarinda uyguladigi taktik yüzyillarca amirallere ders olarak ögretilen

Barbaros Kanuni Sultan Süleyman’in emriyle hatiralarini, yazdirmistir. Pasa anlatmis, söylediklerini, Muradi Sinan Reis adli biri  kaleme almistir. Türk tarihinin mühim kaynaklarindan biri olan bu hatiralar, bugüne kadar yayinlanmamistir, Istanbul Üniversitesi Kütüphanesi’nin Türkçe Yazmalar bölümündedir. Kaynak: Hayat Tarih Mecmuasi

Kendi Agzindan

“Sultan Süleyman Han‘in emrini alinca, birçok deniz cenginde arkadasim olan zamanimizin kalem sahiplerinden Muradi’yi çagirttim. Padisahimizin fermanini söyledim. Derhal ise giristik. Ben söyledim, Muradi yazdi.

Fatih Sultan Mehmed Han Hazretleri, Midilli’yi fethedince, adaya Türkler’in yerlesmesini buyurdu. Ilk yerlesenler arasinda babam da vardi. Babam Yakub Aga, bir sipahinin oglu idi, kendisi de sipahi idi. Selanik civarinda Vardar’dan gelmisti. Babam, ada halkindan bir kizla evlendi.  Anam ona dört ogul dogurdu. Ishak, dört ogulun büyügü idi. Sonra agam Oruç, sonra ben Hizir, sonra Ilyas dogdular..”

Oruç Reis korsanlar arasinda Baba Oruç diye anilirdi. Yabanci korsanlar da ona Italyanca 'Kizil sakal' anlamina gelen 'Barbarossa' derlerdi. Bu unvan Oruç'un ölümünden sonra Hizir Reis'e yani Barbaros Hayrettin Pasa’ya geçti. Barbaros kardesler 1516 yilinda Ispanyollari, yenerek Cezayir'i fethettiler ve burada bir devlet kurdular. Iki yil sonra Ispanyollar'la yapilan savasta Oruç Reis sehit düstü. Onun yerine Hizir Reis (Barbaros Hayreddin) Cezayir hükümdari oldu. Fakat, memleketine hizmet etmek istedigi için, Cezayir'i Osmanli Devleti'ne sunarak, Yavuz Sultan Selim'e bagliligini bildirdi. Yavuz Selim de ona 'Beylerbeyi' unvanini vererek emrine 2 bin yeniçeri ile top ve savas araçlari gönderdi.

Barbaros Kanunî'nin huzurunda
Kanunî Sultan Süleyman deniz savaslarindaki basarilarini nice zamandan beri takip ettigi Barbaros gibi bir amiral istiyordu. Onun için Barbaros'u Istanbul'a davet etti: Davet mektubu söyledir:

 '... Söyle bilesin ki, eger Yüce Allah izin verirse, muradi sahanem Ispanya kiralina bir ders vermektir. Emri serifimi alinca, acele olarak saadet kapima gelip hâki payime (ayak topragima) yüz süresin.

Zira bu mühim isde bana lâzim kulumsun. Yerine bir bahadir arslani vekil birakasin. O gazi Ocak benim sanim, serefim ve iftiharimdir...'.

Barbaros bu daveti memnuniyetle kabul etti. Yerine oglu Hasan Aga'yi vekil birakarak, 18 namli kaptani ve 18 Cezayir gemisi ile yola çikti.

Barbaros'un gelisini Istanbullular coskun gösterilerle karsiladilar. Sehir bastan basa donatilmis, halk kiyilara yigilmis, sürekli alkislarla büyük sevgi gösterisinde bulunmustu. Denizlerin hâkimi Barbaros, Kanunî Sultan Süleyman'a çok degerli armaganlar getirmisti:
Sultan Süleyman hediyelerden çok memnun oldu. Yaninda 18 kaptani ile huzura çikan, el öpen Barbaros'a ve kaptanlarina hediyelerle mukabelede bulundu. Barbaros'a 'Hayreddin' adini verdi. Onun mert ve dürüst konusmalarindan memnun kaldi ve  'Kaptani Derya' ilan etti

Kaynaklar:

Yilmaz Öztuna. Pasanin Hatiralari

M. Ertugrul Düzdag* Hayretin Pasa

Iskender Pala. Efsane