Ertuğrul Fırkateyi Faciası (2) Ve şehit Ünyeliler

Geçen Sayida Kisa Özet:

Sultan Aptülhamit 1890 yilinda Japonya’ya bir savas gemisi ile iadei ziyaret yapilmasini ister, bu görev için, hem motor hem de yelken donanimi olan ERTUGRUL Firkateyni (savas gemisi) seçilir.

Ertugrul Firkateyni, üç aylik Japonya ziyaretini tamamlayip 16 Eylül 1890da Yokohama Limanindan ayrilir. Firtina uyarisina ragmen yola çikan gemi Osima Adasi Kusimoto köyü açiklarinda müthis bir firtinaya yakalanir ve kayalara çarparak parçalanir. Bu olay Türk denizcilik tarihimize “Ertugrul Faciasi” olarak geçmistir..

 Firkateynin battigi köyün sakinleri 69 Türkü sag olarak kurtardilar. Bunlardan bir tanesi Ünyelki Çavuslarin Ahmettir. Çavuslarin Ahmet köyden  Kocamanoglu Ismail ile birlikte askere gitmisler, ikisi de bu gemiye verilmisti. Ismailin Japon köylüler tarafindan çikarilan cesedi Kuskimato Köyündeki Ertugrul Sehitligine gömüldü Ahmet ise köyüne döndü.

Gemideki Ünyeliler

Ertugrul Firkateyni'nde biri çavus, ikisi bando-mizikaci sekiz Ünyeli bulunmakta idi. Bunlarin isimleri söyledir:

Dedeogullarindan Mustafa Oglu Hasan (Bando-Mizika), Abazaogullarindan Ali Oglu Emin, Müftüogularindan Ali Oglu Hüseyin, Kerimogullarindan Sadik Oglu Isak, Kocamanogullarindan Mustafa oglu Ismail, Balciimamogullarindan Rasid oglu Mehmet. Uzunveliogollarindan Veli Oglu Mehmet, Atikogullarindan Yusuf Oglu Mehmet, Asçiogullarindan Mehmet Oglu Mustafa... Bir kisi de Çavuslarin Ahmet sag olarak kurtarilmisti.

Bu olayin anisina

Ünyenin

Topyani mevkiinde

bir anit yapilmaktadir.

Benim yazdigim bir hikayeden etkilenen Prof. Dr. Sait Kapicioglu, bu yere bir anit yapilmasini düsünür ve önce,  Edip Adali, Av. Ersoy Saglam, Yazar Yasar Karaduman, Rasim Öndersev ve Ilker Helvacioglu’nun yönetim kurulunu olusturdugu Ünye Türk Japon Dostlugu ve Ertugrul Firkateyni adli bir dernek kurulur, bu tarihi yerin dernege verilmesi saglanir ve anitin insasina baslanir.

Anit Denizcilik bayraminda Japonya’dan gelecek misafirlerin katilimi ile açilacaktir. Bize bu fikri veren ve Ünye’ye böyle anlamli bir yer kazandiran Hocamiz Prof. Dr. Sait Kapiciogluna ne kadar tesekkür etsek azdir.

Ertugrul Faciasi

Ve Ünyeliler

1887 yilinda Ünye'nin bir köyünde yasamakta olan Kocamanoglu Ismail ve Pembe'nin bir erkek evlatlari dünyaya gelir, adini Mehmet Koyarlar. Ismail, Mehmet üç yasindayken ayni köyden arkadasi Çavuslarin Ahmet ile denizci olarak askere alinirlar. Ismail genç karisi Pembe'yi ve oglu Mehmet'i son defa kucaklayarak birligine katilir. Ikisi de Japonya'ya gidecek olan Ertugrul Firkateyni'ne verilirler.

Onbir ay süren yolculuktan sonra Japonya'ya varilir. Gemide sekiz Ünyeli er vardir... Japonya'da çesitli sehirler ziyaret edildikten üç ay sonra gemi demir alarak Türkiye'ye dogru yola çikar.

Firtina uyarisina aldirmayan ahsap gemi Oshima köyü açiklarinda kayaliklarda parçalanip batar. Bu kazadan 69 kisi sag olarak köylüler tarafindan kurtarilir. Kurtarilanlar arasinda Ünyeli Ahmet de vardir. Ismail ise bogularak sehit olmustur. Ahmet uzun bir aradan sonra köyüne döner. Ondan önce ise Ismail’in haberi gelmistir.

Garip Mehmet

Pembe geri dönmeyen kocasinin kahrina dayamaz genç yasta ölür. Ismailin oglu Mehmet bes yasindadir ve yetim kalmistir. Ismail'in ölürken vasiyeti üzerine Ahmet, Mehmet'i büyütür. Mehmet 1912 yilinda Birinci Balkan Harbinde askere alinir, fakat köyüne ancak on yil sonra gazi olarak döner. Mehmet'in cephelerde on yil sürecek hayatindan su bilgilere ulasabildik.

Önce Birinci Balkan harbi, pesinden Birinci Dünya Savasi ve Kurtulus Savasin da Sakarya Meydan Muharebesinde beline isabet eden bir top mermisi ile agir yaralanir. Mehmet 1923 Gazi olarak köye dener ve Istiklal Madalyasi ile ödüllendirilir.. Köyde evlenir ve Yasar, Nurettin ve Ismail adinda üç çocugu olur ve1972 yilinda 86 yasinda aramizdan ayrilir. Biz yaptigimiz çalismada Kocamanoglu Ismail’in  ve Garip Mehmet’in torununu bulduk anitin açilisina gelecekler

Çavuslarin Ahmet dönüyor
Kazada bogularak sehit olan Kocamanoglu Ismail genç karisi Pembe’yi ve üç yasinda biraktigi oglu Mehmet’i bir daha göremedi.
Kurtulan arkadasi Çavuslarin Ahmet önce Japon gemisi ile diger kurtulanlarla birlikte Istanbul’a getirilir. Istanbul’da büyük bir törenle karsilanirlar. Apdülhamit kendilerine bir miktar para vererek memleketlerine gönderir. Çavuslarin Ahmet Ünye’ye gelir. Kazada kirilan ayagi tam iyilesmemistir köye koltuk degnekleri ile  döner..

Ismail’in  karisi Pembe, kocasinin acisina dayanamayarak genç yasta hayata veda etmistir..

Çavuslarin Ahmet, Ismail’in kazadan sonra geminin parçalanip dalgalarla bogusurken vasiyeti hatirlayarak Mehmet’i büyütür. Mehmet’e köyde Garip Mehmet adini takarlar.

Garip Mehmet gün gelir büyür ve askere gider, Sakarya Savasina katili ve gazi olur. 1972 yilinda o da hayata veda eder. Kocamanoglu Ismailin torunu ile ziyaret ettik.

Pembe’nin mezarini bulamadik.. Ismail’in torunu Nuri Kocaman, Pembe’nin Saylan köyünden gelin geldigini muhtemelen onun mezarini Saylan köyüne götürdüklerini söylemistir.

Denizde Ölüm

Kocaman bir dalga gemiyi kayalarin üzerine savurdu, korkunç bir sesle gemi tamamen parçalandi. Rüzgar  sulari yüzlerine bir kamçi gibi çarpiyordu, Çok soguk bir geceydi..  Birbirlerine söz verdiler eger birisi bu felaketten kurtulup köyüne dönerse kalanin ailesine bakacakti..

.Baslardaki iki direk üzerindeki yelkenlerle güverteye korkunç bir gürültüyle düstü.. Allah Allah sesleri ve çigliklar içinde buz gibi felaket gecesiydi.

Güvertede direklerin altinda kalmis birkaç kisiyi kurtardilar, biri koynundan bir kese çikardi “Içinde param var sag kalirsaniz köyümde anama verin” dedi. Ve ruhunu teslim etti.

Biraz sonra gelen büyük bir dalga Ismail’i alip gitti ve Ahmet’i kayalara dogru savurdu. Bu onun kurtulusu olmustu. Her taraf yaralilarla doluydu, tepede bir isik görünüyordu bu Kosinozaki Fenerinin isigiydi, son gücüyle fenere ulasti ve Fenerin kapisini yumrukladiktan sonra bayildi.

Devami  yarin

Fenerin Kapisi açan Japonlar karsilarinda siyah biyikli iri gözleri içinde dilini anlamadiklari iri yari adamlari görünce önce korktular, sonra bir deniz kazasi oldugunu  anlayip bütün köyü yardima çagirdilar.

Köylü gece sabaha kadar ve ertesi günler denizden sag kalanlari ve cesetleri topladi. 69 kisiyi sag olarak kurtardilar.

Kaynaklar:

Batan gemiden sag kurtularak köyüne dönen

Çavuslarin Ahmet’in torunu Mehmet Sezginer

Osmanli Arastirmalari Vakfi

AmiralÇetinkaya Apatay, Ertugrul Firkateyni

Hosçakal Mayumi: Erdal Güven

Sehit olan Kocamanoglu Ismailin torunu Nuri Kocaman

Arastirmaci yazar: Osman Öndes-Referans Gazetesi

Murat Cosguner