GELİBOLU YARIMADASI ÇANAKKALE SAVAŞI ALANLARI TARİHİ MİLLİ PARKI ANITLAR-MEYDANLAR-ALANLAR

Yasar KARADUMAN

Birlesmis Milletler Milli Parklar ve Koruma Alanlari listesinde olan park, Çanakkale ili sinirlari içerisinde, Gelibolu Yarimadasi’nin güney ucunda Çanakkale Bogazinin Avrupa yakasindadir.

Birinci Dünya Savasin da Çanakkale deniz ve kara savaslarinin yapildigi yerler parkin içerisindedir.

Savas alanlari, savas mezarlari, anitlar ve savasla ilgili kalintilar ‘Tarihi Sit Alani ‘ ve ‘Kültürel Varlik ‘olarak tescil edilmistir.

Milli parkta ,Kilitbahir, Tas Yaylasi, Seddülbahir Savas alani, Tekke Köyü, Ertugrul Koyu, Ikizler Koyu, Hisarlik Tepe, Alçi Tepe, Zigindere, Kereviz Dere, Ariburnu, Anafartalar Savas alanlarinda Kabatepe, Kanlisirt, Conkbayiri, Suvla ovasi, Kakma Dagi ayrica Türk Sehitlik ve anitlari, yabanci mezarlik ve anitlari ,savas kalintilari, tabyalar, silahlar, siperler, batiklar, arkeolojik ve tarihi sitler ,müzeler ve yerlesmeler görülmesi gerekli yerlerdir.

MECIDIYE BATARYASI – KOCA SEYIT ANITI 

Edremit Havran Çamlik Köyünde dogan ve Rumeli Mecidiyesi Bataryasi’nda destan yazan Koca Seyit’ in ziyaret noktasidir. Deniz savasi tüm siddetiyle devam ettigi bir anda batarya isabet almis ve Seyit ‘ in arkadaslari sehit olmustur. Bu arada düsman donanmasi ilerlemektedir.Koca Seyit, vinci bozulan topun 275 kilo gramlik mermisini kaldirarak topa yerlestirmis ve sag kalan arkadasiyla birlikte ates ederek Ocean zirhlisinin dümen tertibatina isabet kaydetmistir.Bu zirhli daha sonra mayina çarparak batmistir.

SARGIYERI SEHITLIGI ANITI 

Kara savaslari sirasinda yaralilarimiza ilk müdahalenin yapildigi açik hava hastanesinin 28 Nisan 1915 ‘de yaralilar ve tüm saglik personeliyle birlikte katledildigi yerde kurulmustur. Bu katliam Avrupa basininca ustaca gizlenmistir. 

ÇANAKKALE SEHITLERI ANITI

Çanakkale savaslarinda sehit olan 253.000 kahramanimizin anisina yaptirilmistir. 1954 yilinda baslayip 1960 yilinda tamamlanan, 25x25 m kaide üzerine 41.70 m. Yükseklikte oturtulan dört ayak seklindedir. Ayni zamanda bu anitimizin altinda o günleri yansitan objelerin yer aldigi bir müze bulunmaktadir.

FRANSIZ ANIT VE MEZARLIGI

Morto koyuna bakan bir yamaç üzerinde kurulan Anit, Çanakkale Savaslarinda hayatlarini kaybeden 14.382 Fransiz askerinin anisina yapilmistir.

YAHYA ÇAVUS ANITI

Ertugrul Koyuna hakim tepededir.25 Nisan 1915 günü, düsmanin üç alayla çikarma yaptigi V koyudur. Burada Yahya Çavus ve arkadaslarinin insan üstü gayretle verdigi mücadelenin bir sembolüdür.Yahya Çavus 63 kisilik takimi ,düsmani ,bir gün boyunca sehit olma pahasina durdurmustur.

HELLES ANITI

Çanakkale Savaslari sirasinda hayatlarini kaybeden Ingiliz, Avustralya ve Hindistan kuvvetlerinden olusan toplam 20.761 kisi anisina dikilmistir.

LONE PINE MEZARLIGI

4228 Avustralya ve 708 Yeni Zelanda harp ölüsünün anisina Kanli sirt mevkiinde yaptirilmistir. Anit ve mezarligin bulundugu yer Avustralyalilarin hedefleri arasindaydi.25 Nisan 1915 de Anzac Koyuna çikartma yaptiklari ilk gün ele geçirildi. Ancak siper savaslari sonucunda bölge tekrar Türk askerlerinin eline geçti.

57CI PIYADE ALAYI SEHITLIGI

Çanakkale Savaslari sirasinda kahramanliklariyla destanlasan ve tümüne yakini sehit olan ve Mustafa Kemal ‘in ‘’ Ben size taarruzu degil ölmeyi emrediyorum, biz ölünceye kadar geçecek zaman zarfinda mutlaka yerimizi baska birlik ve komutanlar alacaktir’’ emrini yerine getiren 57ci Piyade Alayi Sehitleri anisina T.C Kültür ve Turizm Bakanliginca 1994 yilinda yaptirilmistir. 

ARIBURNU YARLARI

19 Mayis 1915 Günü dört tümen kuvvetle yapilan Ariburun taarruzlari neticesi
binlerce sehit verdigimiz bu yarlar bize sessiz fakat görkemli durusu ile günleri yansitmaktadir. Yine Ariburnu yarlarinin devamindaki Cesaret tepe bu destanin ismini tasimakta ve bu tepedeki Mehmet Çavus ,bu kahramanligin sembolü olarak Cesaret tepe nöbetine devam etmektedir.

CONKBAYIRI YENI ZELANDA ANITI

Conkbayiri, Çanakkale savaslarinda en önemli hedeflerden birisidir. 6–10 Agustos tarihleri arasinda yapilan Sari Bayir savaslarinda Yeni Zelandalilar Conkbayirinin en uç noktasini ele geçirmeye çalistilar ancak Mustafa Kemal ‘in basinda bulundugu güçlü savunma karsisinda basarisizliga ugradilar.Bu anit ,Conkbayirin da hayatlarini kaybeden Yeni Zelandali askerin anisina yaptirilmistir.

Kilitbahir Kalesi ve Sari Kule Müzesi

Kilitbahir yerlesim alanina dogru devam ettigimizde, sagda Degirmen Burnu Tabyasi, sol taraftaki iskelenin yaninda Yüzbasi Tahir Bey Aniti'ni görürüz. Sag taraftaki tepelere dogru baktigimizda, 55 metre yüksekligindeki ''Mehmetçik Silueti''ni görürüz. Sag taraftaki ''Kasikçi Dede'' mezarinin yanindan ilerleyerek, Kilitbahir Kalesi kapisindan geçmis oluruz. Ayni dönemde yapilmis olan Çimenlik Kalesi karsisindadir. Kanuni döneminde gözetleme amaçli olarak yapilan ''Sari Kule''de, savas eserleri sergilenmektedir.       

Soganlidere Sehitligi

Kiyi boyunca 2 kilometre daha gittigimizde, sol tarafta Karanfil Burnu'nu, sag taraftaki yükselti üzerinde de Baykus Bataryasi'ni görürüz. Soganlidere Vadisi'ne girdigimizde 7ci Tümen Hastahanesi'nde tedavi edilirken sehit olan 600 askerimiz için yaptirilan Soganlidere Sehitligi'ni görürüz.                                                                  

Sahindere Sehitligi

Soganlidere Vadisi'nden tirmanarak, sag tarafimizdaki Behramli köyü yakinindan geçip Sahindere Sehitligi'ne ulasiriz. 1969 vatan evladi için yapilan bu sehitlikte, gerçek, kefensiz gömü yerleri mevcuttur.                                                

Mehmetçik Abidesi ve

En büyük Temsili Sehitligimiz                                             

Soganlidere Sehitligi'nden güneye dogru devam ettigimizde Alçitepe (Kirte) Köyü'ne variriz. Köyde iki koleksiyon müze, doguya giden yol üzerinde Alçitepe Sehitligi'ni görürüz. Bu yörenin en yüksek tepesi olan Alçitepe'den (Achi Baba) güneye dogru dönen yolun saginda Fevzi Çakmak Pasa'nin karargâhini gördükten sonra ''Mehmetçik Abidesi''ne ulasiriz. 59.408 sehit isminin tek tek yazildigi bu temsili sehitlikteki Mehmetçik Abidesi'nin yüksekligi 41.70 metredir. Rölyefin önündeki düzlük, 18 Mart Zafer Törenleri'nin büyük katilimlarla kutlandigi tören alanidir.

Fransiz Mezarligi ve Aniti

Mehmetçik Abidesi'nden deniz kiyisina indigimizde, Fransizlarin karargah olarak kullandiklari ''Morto Koyu''na, kuzey tarafta yapilan mezarliga ve kuzey bölgesine 1930 yilinda yapilan ''Fransiz Aniti''na ulasiriz.                                                                        

Bigali Köyü ve Atatürk'ün Müze Evi

Kireçtepe'den geriye dönerek, Büyük Anafartalar Köyü Sembolik Sehitligi'ne ugrariz. Kocadere Sehitligi'nden Bigali Köyü'ne ulasiriz. Mustafa Kemal'in 19cu Tümen Komutani olarak, yaklasik, bir hafta kaldigi ev ''Atatürk Müze Evi'' olarak ziyarete açiktir.