Kaybolan eski bir Ünye böreği Nemüslü Börek

Uzun bir tarihi geçmisi olan ve pek çok uygarligin gelip geçtigi Ünye, zengin bir yemek kültürü

mirasina sahiptir. Burada yüzyillarca yasamis, gelip geçmis bir sürü ulus, kavim

ve topluluklarin hepsi geride bir yemek türü birakmislardir.

Ipek yolunun denize açilan kapisi olmasi ve iklimi nedeni ile kiyi kesimlerde ot ve sebzeler ile deniz ürünlerinden olusan yemekler çogunluktadir.

Iç kesimlerde tahil ürünlerine dayali yemeklerin agirlikta oldugu görülür.  Ünye sebze yemekleri çogunlukla Karadeniz’in sebze yemek kültürünü yansitir. Bunlarin basinda; karalâhana, isirgan, pezik, galdirik, mantar, sütlücen,  mendek, merulcan, marul, maydanoz, pirasa, beyaz lahana ve karnabahar gelir.

“Nemüslü Börek”

Ünye’de çok eskiden beri bilinen ve günümüzde unutulmaya yüz tutan ottan yapilan bir börek çesididir.

Ünye’de her seyin degismesi gibi damak tadi ve yemek kültüründe de degisimler yasanmaktadir. Hayatimiza giren çok çesitli yeni beslenme kültürü ve usulleri bu eski tatlari geri planda birakmistir.

Hazirlanmasi zor ve uzun zaman alan yemekler çok az yapilir olmus bazilari ise tamamen yok olmustur. Kaybolan bu yemeklerden ilk akla gelen maydanozlu yuvarlak eksili köfte, Ünyelilerin sofrasindan eksik etmedikleri “gemici çorbasi”, “kesme makarna”  ve bir çesit katmere benzeyen “kâ” dedigimiz bir börek türü.

“Nemüslü Börek” de unutulmaya yüz tutmus eski bir Ünye yemegidir, çevre il ve kasabalarda da bilinir. Bazi yöresel yemek dükkânlari bu yemegi yasatmak için arada bir menülerine eklemektedirler.

Nemüslü Börek 20 cm çapindaki bir daire seklindeki hamuru içine konan malzemeden sonra yarisi üstüne kapatilarak yapilir. Ünye’nin bir de içine kiyma konan yarim böregi vardir, bazen nemüslü börek, yarim börek ile karistirirlar.  Buna benzeyen bir de çig börek denilen tatar böregi vardir. Bu üç börek de sekil ve pisirme olarak birbirine benzer fakat içlerine konan malzemeler farklidir.

Nemüslü Böregin içine mendek denen bir ot konur ve kizgin yagda kizartilir. Mendegin bulunmadigi yörelerde ispanak ve pazi da koyarlar.

Mendek Nedir?

Mendek genelde ilkbaharda yetisen yabani bir ottur. Bir isirgan çesididir.  Çorbasi da yapilir. Bazi yerlerde haslanarak kavrulur ve üzerine yumurta kirilir. Giresun yöresinde mendege “baldiran otu” dense de baldiran otu baska bir seydir. Bu ot ve böregi sadece Orta ve Dogu Karadeniz’de bilinen bir ot ve yemektir.

Bütün arastirmalarimiza ragmen  “nemüslü” kelimesi kökenini ve ne anlama geldigini bulamadik, ancak bir yerde bir metinde söyle bir ibareye rastladik:

“Her sey vardir burada... Memleket kokusu sinmis çökelek, tirmit, mendek, nemüs, örme çorap, sekiz köseli sapka mesela… Iste bunun bir adi hasret bir adi memlekettir.

Buradan anlasildigi üzere “Nemüs” bir bitkidir. Acaba böregin içine konan mendek bitkisinin bir adi da “Nemüs” müdür?

Bizim kanaatimize göre “Nemüs” bir ot adidir. Bu mendek otunun Ünye’de yasamis Rum, Ermeni, Gürcü, Çerkez veya Oguz Türkleri gibi halklardan birinin dilinden Türkçeye geçmis ya da adini bilmedigimiz baska bir ot da olabilir.

Osmanlica-Türkçe lügatte “nemis” in bir ot oldugu yazilidir, ama nasil bir ottur, baska adi var midir, bulamadik.

Belki de böregin içine konan “Mendek” otunun baska bir dildeki adidir. Zaten  “Nemüslü Börek”e, yörede “Mendekli Börek” dendigini de arastirmalarimizda ögrendik.

Köylü pazarinda sohbet ettigimiz mendek satan bir köylü vatandas ta ayni seyleri söyledi bize: “ Bu cografyadan birçok kavim geldi geçti bunlardan birinin dilinden bize geçmistir, bence mendek te nemüs te Ermenice’dir ve ayni bitkididir” demistir.

Nemüslü Börek Nasil yapilir?
Un, yumurta,  su, sivi yag, tuz bir bag mendek 1 çay fincani pirinç, yarim kahve fincani sivi yag sogan, kirmizi toz biber
Yapilisi: Unu 1 yumurta ve  su ekleyip, yogurun Mendek otunu  kiyin Bir tencerede kaynar su hazirlayip pirinci ilâve edin Pirinç biraz yumusayinca yesillikleri ekleyin yumusayinca, süzün Elinizle sikarak bir tabaga alin Sogani küp seklinde dograyarak kavurun ve  yesillige ilâve edip,  harmanlayin Hamurdan, yaptiginiz bezeyi daire seklinde açip, hamurun  malzemeyi paylastirin bos kismini üzerine kapatip, kenarlarindan bastirip kizartin ve sicak olarak servis yapin