KAYIP KALP

1 Mayis 1565’te Avusturya’ya karsi ihtiyarligina ve ölüm tehlikesine ragmen, ordusunun basinda son seferine çikti. Sultan  bu seferden sag olarak dönemeyecekti.

1566 yilinda Osmanli ordusu Zigetvar kalesini kusatmis, ancak kalenin ele geçirilmesinden birkaç gün önce Kanuni Sultan Süleyman hayatini kaybetmisti

Padisahin  iç organlari Zigetvar sehri yakininda, Osmanli karargâhinin bulundugu yerde topraga verilmisti.

Padisahin ölümü 40 gün ordudan saklandi. Bu zaman zarfinda kokmasin diyerek kalbi ve iç organlari çikarilarak ceset tahnit edildi (mumyalandi). Iç organlar altin bir legen içinde otagi hümayun’un (Padislah Çadiri) nin içindeki yataginin altina gömüldü.

Babasindan sonra padisah olan Ikinci Selim bu iç organlarinin ve kalbin gömüldügü yerin üzerine bir türbe yaptirmisti.. Osmanlinin bölgeden çekilmesinin ardindan türbenin izi kaybolmus olsa da, Macaristanda  Sultan Süleyman'in kalbinin' Zigetvar dolaylarinda altin bir kaba konularak gömüldügüne dair yaygin inanis halen devam etmektedir.

Osmanli Ordusu, Eylül 1566'da kaleyi ele geçirdi.  Osmanli ordusu çok kayip verdi verdi. Sultan Süleyman sayilari 100 bin kisilik ordu ile 1566 Agustos'unun baslarinda buraya geldi. Kale Viyana yolu üzerindeydi. Viyana'yi fethedeceginden emindi.

Ama kalenin kumandani Miklos Zrinyi ve  2300 adami, o kadar cesur bir mücadele ortaya koydu ki, Türkleri durdurdu. Zrinyi, son saldirida yanan kalede öldü.

Sultan Süleyman kalenin alindigi gece haberi almadan öldü, 72 yasindaydi, bazi tarihçiler kalenin alindigini duyunca kalbi dayanmadi diye de yazarlar.

Cenazesi Istanbul'a götürüldü, ama kalbi buraya, gömüldü oglu ikinci selim babasinin iç organlarinin gömülü oldugu bu yere bir türbe yaptirdi, Macarlar  yüz sene sonra türbeyi yikilarak yerine bir kilise yaptilar. (BBC) Zigetvar

Kanuni Sultan Süleyman 1526'da, yani tahta çikisinin henüz 6'nci Macaristandaki Zigetvar kalesinin fethinden bir gün önce, 6 Eylül 1566'da  hayata  gözlerini yummustu.

Sadrazam Sokullu Mehmed Pasa, Sehzade Selim gelip tahti devralana kadar binbir oyunla padisahin ölümünü vezirlerden bile 48 gün gizlemistir. Kanuni'nin naasi, Istanbul'a bozulmadan tasinabilmesi amaciyla tahnit edildi (mumyalandi).

Kalbi ve iç organlari çikarildi, misk ve amberle yikanip altin bir legenle gömüldü. Naas ise, geçici hümayun (saltanat çadiri) içindeki yatagin altindan, Istanbul'a götürülmek üzere alindi. Ama  iç organlar orada kaldi.

Turbek

Oglu II. Selim, organlarin gömüldügü yere 1573-1577 yillari arasinda bir türbe yaptirdi. Osmanli 1689'da bölgeden çekilince  1693 yilinda Avusturyalilar türbeyi  yikti.

Bölgedeki bir tepede (Turbek) bulunan Szüz Maria Kilisesi'nin papazi 1913'te Avusturya-Macaristan ile ayni safta Dünya Savasi'na girmeye hazirlanan Osmanli'ya 'Kanuni'nin türbesi buradaydi' diye dostluk mesaji verdi. Macarlar burada yapilan kiliseye halen Turbek kilesi derler. Turbek kelimesi “Türbe” den gelmektedir.

Kilisenin girisindeki yazi, bilgileri dogruluyor

Zigetvar Kalesi'ne yaklasik 3 kilometre mesafede bulunan Turbek kilisesinin girisindeki duvarda yer alan bir yazi adeta Kanuni'nin kalbi ve iç organlarinin burada defnedildigini belgeliyor. 1913'te kilisenin girisine asilan yazida, 'Kanuni Sultan Süleyman Hazretleri'nin kalbi ve iç organlari bu yerde gömülmüstür ve bir anit dikilmistir. Allah rahmet eylesin' ifadesi bulunuyor.

Kale on yil önce 1556 da  yine kusatilmis fakat alinamamisti,  bu kaleye halk arasinda o dönemde ugursuz kale adi da verilmistir. Son kusatmada, Osmanli'nin büyük askeri üstünlügüne ve üç büyük taarruzuna ragmen 33 gün alinamayan kale ve direnis Kanuniyi oldukça sarsmistir, vefat etmeden önce söyledigi son sözler üzüntüsünü anlatir: 'Bu ocagi yanacak daha alunmadu mu? Bu kal'a benüm yüregüm yakmisdur. Dilerüm hak'dan ateslere yana'

Macarlar kaleyi savunan Zrinski'yi, kahraman olarak anarlar. Kalenin içinde, fetihten hemen sonra kanuni namina yapilan bir cami ve onun yaninda 19. yüzyilda yapilmis konak vardir. Günümüzde bu cami ve konak müze olarak kullanilmaktadir.

Büyük kayiplar verilen kusatmanin 80 bin askerle yapildigi söylenir 33 günde 20 bin kayip verilmistir kaleyi koruyan 2.300 Macar askeri kahramanca çarpisip hepsi ölmüstür.

Ordunun morali bozulmasin diye sultanin ölümü sakli tutulmustur, Kanuni'nin, mumyalandiktan sonra askerlere el sallatildigini da yazar tarihçiler, bu seferle ilgili hikayelerden biri de, mumyalanan ve Kanuni nin ruhuna dualar okuyan imamlarin ve mumyalama isini yapanlarin da kisa süre içerisinde, sessizce Sokollu Mehmet pasa tarafindan öldürüldügüdür. (TARIK TEKES)

Fethi Göremeden Öldü

Zigetvar Kusatmasi’nin sonlarina gelinirken rahatsizligi daha da artan Kanuni Sultan Süleyman, 6-7 Eylül 1566 gecesi sehrin tamamiyla düstügünü göremeden, yaninda Sadrazam Sokullu Mehmet Pasa, Hekimbasi Bedrüddin Mehmet Çelebi oldugu halde “Bu ocagi yanacak kale daha alinmadi mi” diye sorduktan sonra Similehov tepesinde ruhunu teslim etti, 72 yasinin içindeydi. Ölümüyle birlikte 45 sene, 11 ay, 7 gün süren saltanati da sona ermisti. Osmanli padisahlari içinde en uzun süre tahtta kalan, ömrünün 10 sene, 3 ay, 5 gününü seferlerde geçiren bu büyük Sultan, seferde ölen 4’üncü Osmanli padisahi olmustu.

Sokullu Mehmet Pasa orada bulunan Tarihçi Selaniki Mustafa Efendi’nin nakline göre, yeni padisah gelene dek ölümün gizli tutulmasina karar vermisti. Padisahin iç organlari o gece çikarilarak, mumyalanmis ve Hekimbasi,  agalar ve 12 askerle ilk cenaze namazi kilinip geçici olarak tahtinin altina gömülmüstü.

Kanuni’nin öldügü gece kale komutani Nicolas Ziriniy, yaralanarak yakalanmis ve idam edilmisti. Böylece 33 gün süren Zigetvar Kusatmasi basariyla sonuçlanmis ve Sadrazam Sokullu Mehmet Pasa askeri oyalamaya baslamisti. Osmanli tahtinin o siradaki tek sehzadesi Kütahya Valisi Sehzade Selim’i saltanata davet için de bir haberci göndermisti.

Sehzade Selim haberi alir almaz derhal Istanbul’a gelmis ve burada bulunan hükümet erkâni ve ulemanin biatiyle saltanati ilan olunmustu.  Sadrazam Sokullu Pasa’nin ve hükümetin gördügü lüzum üzerine derhal Belgrad’a gelmisti.  Ordu, Belgrad’a dogru yola çikmadan önce padisahin öldügü söylentileri yayilmis ise de resmen ilan edilmediginden dolayi asker hiçbir tepki vermemisti.

Kanuni’nin kalbi ve iç organlari nerede?

Sultan Süleyman’in iç organlarinin gömüldügü yere ise daha sonra oglu II. Selim tarafindan bir türbe-makam yaptirilmisti. Osmanlilarin bölgeden çekilmesinin sonra türbe yikilmis, padisahin kalbinin ve iç organlarinin Macaristan da gömüldügü konusu da günümüze kadar tartisila gelmisti.  

Türk bilim adamlarini Macar hükümetinden istegi ise iç organlarinin üzerine yapilan türbenin yikilarak yapilan kilisenin tabaninda altin legen veya kap içinde gömülen iç organlarini aramaktir.

Kaynaklar

Ismail Hami Danismed, Izahli Osmanli Tarihi Kronolojisi, c.2, Istanbul, 2011.

Ismail Hakki Uzunçarsili, Büyük Osmanli Tarihi, c.2, Ankara, 1998.