Ninni-Nenni Nani-Ninna-Lulaby

Yasar KARADUMAN

Bebekleri yatistirmak ve uyumalarini saglamak için yumusak bir sesle söylenen sarkilara ninni denir.

Bir annenin bebegini uyutmak için sarki söyleyerek kucaginda ya da besiginde sallamasi çok eski zamanlardan beri süregelen bir aliskanliktir.

Ninnilerin dünyadaki kültürlerin hemen hepsinde yeri vardir. Yaraticisi belli olmayan ve kusaktan kusaga geçen ninnilerin müzigini ve sözlerini belirleyen kurallar yoktur.

Anneler kimi türküleri ve konusmalarida da ninni makamina uydurarak söylerler.

Bunlar bebek için gelecege yönelik iyi dileklerdir. Ninnilerin en ilginç yani dogaçlamaya açik özelligidir. Ninni çogu zaman annenin, çocugu uyutmaya çalistigi uzun süre boyunca kendi kendine, çocuguyla ya da bir baskasiyla konusmasi ve içini dökmesi biçiminde sürer gider.

Bebeklerin uyumasi için söylenen ninnilerin, tüm annelerin ortak sarkisidir.  Ispanyolca ''nana'', Fransizca ''nani'', Italyanca ''ninna'', Slavca'da ''nina-nana''nin Türkçe'de ''nenni- ninni'' sözleriyle benzerlik gösterir

Yeryüzünde en çok ninni söylenen yerler arasinda tipki masallari da olusturmakta mahir olan Hindistan Orta Asya ve ön Asya topraklari önde gelir.
Ninni, bebek için okundugu ve annenin gönlünün derinliklerinden kopup dogdugu için hep bir dua, iyilik temennisi, yücelik istegi seklindedir. Içinde acinma ve sizlanmalar bulunmasina ragmen sonuçta hep iyi seyler olmasi niyaz edilir. Bebegin uyumasi, hastaliginin, geçmesi, büyümesi, yürümesi, ilerde büyük adam olmasi gibi temenniler ninnilerin ana temasini olustururlar.
Hayat mücadelesi içinde yorgun düsen; ayrilik ve yoksulluklar ortasinda yüregi paramparça olmus zor sartlar altinda çalisan  yorgunlukla eve dönüp epeyce ihmal ettigi yavrusunu bagrina basan Anadolu kadini  bebegine ninni söylemeye basladiginda dudaklarindan dökülen her sözün bir degeri bir yüceligi ve anlami olur. Çünkü nagmeler gönülden dogup gelmekte; açik net ve anlasilir biçimde ortaya saçilmaktadir.

Ninniler okul öncesi verilen

en büyük egitimdir.

Cumhuriyet Üniversitesi Egitim Fakültesi Türk Dili ve Edebiyati Egitimi Anabilim Dali Baskani Prof. Dr. Necati Demir, Türk kültüründe yer alan, ninni geleneginin- aslinda içinde bebegi hayata hazirlayan bir egitim sistemini barindirdigini söyler.

Ninnilerin bebekleri uyutmanin yaninda, bebekleri eglendirmek, onlari sevmek, iletisim kurmak için söylendigini, Türk milletinin bebek ve küçük çocuklariyla ninniler vasitasiyla iletisim kurdugunu kaydeden Prof. Dr. Necati Demir, ninnilerin bebek ve çocugun hayata atilmadan önce ilk egitim asamasi olduguna da dikkat çeker.

Türk annelerinin çocuklarina ahenkle, ezgiyle, çogunlukla da duygu yüklü olarak sade bir dil ile söyledigi ninnilerin anne ile çocuk arasindaki gönül bagini kurdugunu belirten Demir, “Ninni metinlerine bakildiginda Türk milletinde egitime daha besikte baslandigi görülmektedir.

Ninni Nasil Söylenir?

Çocuk emzirilip kundaklandiktan sonra salincakta veya besikte uyutulmaya çalisilirken söylenen ninniler çocuklarin uyumasi ile son bulur. Çesitli ilahi, mani, türkü veya destanlarin yardimiyla da meydana gelen ölçülü, ölçüsüz, söz ve tekerlemelerle çocugu oyalayan ninniler, hece vezniyle ve anlasilir bir dille söylenir.

Çocugun uyumasinin saglanmasi için, sade bir dille ve hece ölçüsüne göre ezgili olarak söylenen ezgili siirdir ninni.

Söyleyeni belli olmayan bu ürünler dörtlüklerden ve nakarat bölümlerinden olusur. Özel bir beste ile söylenir. Bu sözler annenin o andaki ruh durumunu yansitir. Ninniler genellikle mani türünde bir dörtlükten meydana gelen bir çesit türküdür.

Ninni, Divanü Lügati’t Türk'de 'balubalu' diye adlandirilir.

Ninni Neden Söylenir?

Bir annenin bebegini uyutmak için sarki söyleyerek kucaginda ya da besiginde sallamasi çok eski zamanlardan beri süregelen bir aliskanliktir. Bebekleri yatistirmak ve uyumalarini saglamak için yumusak bir sesle söylenen agir ve tekdüze sarkilara ninni denir.

Ninnilerin dünyadaki kültürlerin hemen hepsinde yeri vardir. Yaraticisi belli olmayan ve kusaktan kusaga geçen ninnilerin müzigini ve sözlerini belirleyen kurallar yoktur.. Bunlar bebek için gelecege yönelik iyi dilekler olabildigi gibi, yakinmalar da olabilir.

Ninnilerin en ilginç yani dogaçlamaya açik bu özelligidir. Ninni çogu zaman annenin, çocugu uyutmaya çalistigi uzun süre boyunca kendi kendine, çocuguyla ya da bir baskasiyla konusmasi ve içini dökmesi biçiminde sürer gider.

Genellikle dörtlüklerden olusan ninnilerin son dizelerinde 'e, e, e' gibi sözler yinelenir..

Ninnilerde Ana Tema

Ninnilerdeki ana tema çocuktur. Çocugun saglikli dogmasindan gelen sevinç, fiziki güzelligi, soy, sop, iyi huy, sünnet, ögrenim, nisan, evlilik gibi gelecege ait iyi dilekler, yalnizlik, gurbet, hasret temalari ninnilerde islenen belli basli konulardir.

 Ninniler, psikolojik anlamda hem anne hem de çocuk için tam bir psikoterapidir. Ninniler, bilgi anlaminda olmasa da bebege bir duygusal aktarima neden oluyor. Ilerleyen yaslarinda da bu dini motifli ninnilerle büyüyen çocuklarda bir 'öze dönüs' gerçeklesiyor. Yaklasik 20 yil öncesine kadar özellikle kirsal kesimde büyüklerimizin yaygin olarak çocuklarina, torunlarina ninniler söyledigini biliyoruz.

Ne yazik ki; modern hayatla içli disli olan yeni neslin, ninni kültüründen çok da haberli oldugunu söyleyemeyiz. Kirsalda halen torunlarina ninniler söyleyen dede ve nineler var ancak sehir hayatinda ninni kültürünün gittikçe zayifladigini hatta kayboldugunu söylemek durumundayiz.