Son Şekerci Metin Uzbay’ın Yetmiş yıllık hikayesi

Ünye’de her meslegin oldugu gibi sekerciliginde bir geçmisi vardir. Bu geçmiste yer alan sekerci ustalarindan biri de meslegin Ünye’de son temsilcisi Sekerci Metin, Metin Uzbay’dir.

1940 yillarda küçük bir çocukken basladigi meslek hayatina bugün halen meslegin yasayan son temsilcisi olarak devam etmektedir.

Sekerci Metin bu yetmis yili asan meslek hayati disinda bir Ünye asigi ve iyi bir gözlemcidir. Ünye’nin yetmis yillik ticari sosyal ve kültürel hayatina taniklik yapmistir.

Bu meslegin son temsilcisi ile dergimiz adina geçmisi de içine alan bir  röpartaj yapmak istedigimizde bizi kirmadi, sorularimiza içtenlikle yanit verdi.

 Kendiniz tanitir misiniz?

Ben Metin Uzbay 1935 yilinda Ünye’de Çamurlu mahallesinde dogdum dogdum. Ilkokulu Anafarta ilkokulunda okudun.

Anafarta okulunun orada bir ihlamur agaci vardi, onu zamaninda Tahsin Hoca, (Gürsoy) dikmis. Biz okulda okurken o agaç bir fideydi suan 73 senelik bir agaç o

 Bu meslege basladiginizda kaç yasindaydiniz?

Sekercilik meslegine 12 yasinda basladim. Bu isi ögrendim. Zamanla ticaretle ugrasmak’da zevkli gelmeye basladi.

Kaç yilinda basladiniz?

1942 yilinda Niyazi Ustanin yaninda basladim. Bizim zamanimizda okul tatil oldugu zaman herkes çocuklarini bir usta yanina çirak verdirdi, bir yeri, isi olsun aylak aylak gezmesin,nerede oldugu belli olsun diye.

Babalarinin dükkani olan çocuklar babalarinin yaninda çalisir dükkanin önünde kibrit, gazoz, öteberi satarlardi.  Okul tatili o zaman dört aydir. Haziranda kapanir, Ekimde açilirdi

Bir gece yarisi Niyazi ustamin koluna kaynar seker kazani düstü ve kolu yandi. Bu yüzden bazi isler bana kaldi, o nedenle biraz çabuk ögrendim. Zamanla ticaretle ugrasmakta zevkli gelmeye basladi.

Ben bir zaman sonra Niyazi Usta’nin yanindan ayrildim, kendim kurabiye yapip kurabiye satmaya basladim. Ben kurabiye yapip satarken bir gün beni Mithat Kisacikoglu  gördü ve bana “Kurabiye mi satiyorsun?” dedi, bende evet dedim. Bana:  “Al su anahtari benim yanimda çalis” dedi.

Orada çalistim onun bakkal dükkani vardi. Orada bir zaman çalistikdan sonra askerligime az bir zaman kalmisti. “Ben kendi isimi yapacagim” dedim.

Askere gittim, Askerligi Bayburt’da yaptim. Askerlik bittik’den sonra Ünye’ye gelince Niyazi Usta ile karsilastim” ortak olalim” dedim. Niyazi usta ile ortak olduk 4 senelik bir mukavele yaptik, ben sorunsuz bir sekilde iki yil sonra ondan ayrildim,  ondan sonra Karadeniz Eczanesinin yaninda Tokatli’nin yeri vardi, ben oraya 1957 yilinda ilk dükkanim olan Gür Sekerleme’yi açtim orayi uzun bir zaman  islettikten sonra simdiki yerime geldim .

 Eskiye Göre Simdiki Seker Satislari Nasil?

Burada seker satislari her zaman var ama simdi düstü artik eskisi gibi degil çünkü artik marketler açildi, bir sürü pastaneler var, okulda bile sekeri pastasi hersey var.

Annenizin ve babanizin adi neydi ne is yaparlardi?

Annemin adi Nigar Babamin adi Ismail, babam lokantaciydi.

Kaç çocugunuz var, nerelerde ne is yapiyorlar, isimleri nedir?

Benim üç çocugum var, bir tanesi Profösör Albay, bir tanesi Ziraat Mühendisi, digeri de bura’da benim yanimda. Benden sonra eger devam ettirirse bu meslegi o devam ettirir.

Kaç çocugunuz var, ne is yapiyorlar isimleri nedir?

Benim üç çocugum var, büyük olan Profösör Albay Tayfun Uzbay, Ortancasi Cumhur Uzbay yanimda duruyor bana islerimde yardimci oluyor, en küçügü Ugur Uzbay Ziraatçi

Bugün ürettiginiz bir sey var mi, yoksa hepsini hazir mi aliyorsunuz? Bu günümüzdeki sekerleri Istanbul da yaptiriyorum.

Bu meslege ilk basladiginiz yillarda en çok hangi tür sekerleri üretiyordunuz?

 Biz önceden sekerlerimizi kendimiz üretirdik,  önceden ürettigimiz sekerler halka, nane, peynir, susamli, orta mektep, akide ve mevlüt sekerleri idi.

Orta mektep sekerini Türkiye’de bizden baska bilen yoktur. Mevlüt sekerini’de biz bulduk , eski zamanlarda bizden baska bilen yoktur.

Orta mektep sekerinin adi, eski zamanlarda orta mektep vardi. Orta mektepe sapka ile gidilirdi. Bu sapkanin üzerinde sari bir çizgisi vardi, orta mektep sekeri de adini burdan aldi.

Ailenizde sizden baska bu meslegi yapan var mi?

Ailede ise bu meslegi benden baska yapan yok, bendenbana

Yetistirdiginiz ustalar var mi?

Yanimda yetistirdigim kisiler oldu ama bu isi yapamadilar ve biraktilar.

O yillardaki Ünye’den bize kisaca bahseder misiniz?

Önceden bizim yaptigimiz Ünye lokumu Kurban ve Ramazan bayramlarinda yapilirdi  bunu sadece evlerde kadinlar yaparlardi.

 Lokumu bayram haricinde yapilip satilmazdi. Lokum bayramlarin demirbasiydi. Bayramlarda eve bir misafiri geldigi zaman lokum ikram ederlerdi.

Bir de findikli pasta vardi.  

Bunlari Ünyelilerden baskasi pek bilmez. 

O zamanlar Ünye de en iyil sekerci sekerci Tahsinlerdi, ondan sonra gelen Sekerci Ahmet efend.i Benim ustam Niyazi Usta’yi yetistiren usta’da , Ahmet usta.

O zamanlar bir’de Ibrahim Usta vardi, o pastaciydi pastalar yapardi seker yapmayi pek bilmezdi.

Bunlari ben hala yapiyorum, isteyenler de var ama su anda Ünye durmus halde, yakin zamanda üretimini yapmaya baslayacagim.

Burasi 70 senelik bir firma, kolay degil. Buranin degerini ileride anlayacaklar.

Bugünlere çok zorluklarla geldim, sifirdan basladim. Çok seyler getirirdim kimse pasta almazdi, pasta yaptirirdim, para yoktu bu zamana kolay gelmedim tabi.

 Ben burayi açtigimda bana:”Burasi arka sokak  burada ne yapacaksin niye açtin” dediler. Komsum yanindaki binada Doktor Sevket Bali vardi geldi: “Sen ne yapacaksin burada?” dedi bana.

 Bende dedim ki burada postane var, hamam var, okul var, banka var, hükümet konagi var, meydan yakin birde bütün bayram susu busu herseyi meydanda oluyor. Meydanda olmayan zaten hiçbir yerde olmaz, hiç gelmezse günde bir tane olsun müsteri gelir dedim.

 Eskiden Bayram günleri sekercilerin önü kuyruk olurmus, müsteriler dükkana sigmazmis, simdi bayramlar nasil geçiyor, bayramda daha çok neler aliyorlar?

Yoksaa o eski bayramlar geçti mi, müsteri profili degisti mi?

Eskiden Bayram günü en azindan 15 gün bayram temizligi yapilirdi bayrama hazirlik sekerler yapilirdi, b,z,m yaptigimiz akide sekeriydi. Önceden kalabalik olurdu bayram günleri sekerciler ama benim dükkanimda kuyruk olurdu, bazen kimisi kendisi alip sekerini doldururdu, çok kalabalik olurdu bayramlarda, ama simdi eskisi gibi degil.

 Kizamik sekeri neydi?

Ham maddesi sekerdir, içine koku katilir tarçin karanfil gibi, Kizamik sekerini sekerciler yapardi. Istanbul’da Haci Bekir yapardi bizde satardik kizamik sekeri çocuklar kizamik oldugunda çocuklara yedirilir, kizamik hastaligina iyi gelir.

Logusa sekeri neydi?

Eski büyükler evde kaynatir serbet haline getirirdi. Serbet donup seker haline gelirdi. Hem süt yapar hem de bebege faydasi var, eskiden dügünlerde de dagitilirdi.

 Kaynana sekeri nedir?

Hanimlar gün yaparken alir. Bu seker sütle piser,  Gerçek adi Erden sekeridir ama kadinlar kadinlar kaynanasinin agzina birer tane verirmis agzi tatli olsun çok konusmasin konustugunda da iyi konussun diye bu yüzden adi kaynana sekeri kalmistir.

 “Sekerci Niyazi Aktug’un yanina 10 yasinda çirak giren Metin Uzbay, 1935 Ünye dogumludur. Dört yil yaninda çalistigi ustasi Niyazi Aktug’dan ayrilarak, evde imal ettikleri pastalari seyyar tablalarda satar.  1960’da Gür Sekerleme adiyla kendi is yerini açar.

Metin Uzbay, bu mekanda otuz yil pastacilik ve sekercilik yapar. Ünye Lokumunu ticari anlamda piyasa süren O’dur. 1990’da yine ayni cadde üzerindeki yeni is yerine geçen Uzbay, halen bu mekanda sekercilik ve pastacilik meslegini sürdürmektedir.”  Kaynak A. Derya Varilci