TARİHİN SAKLADIĞI SIRLAR (62) TARİH BOYUNCA ÜNYEDE YAŞAMIŞ KAVİM VE ULUSLAR (12) Anadolu Selçuklu Devleti Nihayet Türkler Ünye ve Karadeniz’deler

Dogu Roma (Bizans) Karadeniz’de ve Ünye’de bin yil gibi uzun bir zaman kaldi. Müslüman Türkler bölgeye 1150 yillarinda gelmeye basladilar. Ilk gelenler, Malazgirt’ten sonra Sivas ve Niksar çevresinde Danismentli Beyligini kuran Danismentliler oldu

Selçuklu Devleti ve ondan sonra gelen Anadolu Selçuklu devleti ile ayni zamanlarda Ünye’ye ve Karadeniz’e geldiler.

Ünye ve Karadeniz yayas yavas Türklesiyordu. Bizans’i zorlayan Selçuklular ve ondan sonra gelen Anadolu Selçuklulari Bizansi’n bazi topraklarini ferthederek bazen büyük bazen küçük beylikler kurdular. Bu beylikler Kardeniz’de  Canik Beyligi,  Niksar’da Danismentli Beyligi Ünye ve Civarinda Tacettinoglu beylikleri  sürekli yeni yerler alarak Bizansi geri çekilmeye zorluyorlardi.

Istanbulun alinmasina daha 250 sene Karadeniz ve Ünye’nin tamamen Osmanliya katilmasina 200 sene vardi.

Anadolu beylikleri

Anadolu Beylikleri Anadolu Selçuklu Devletinin çöküsü sirasinda ortaya  çikmislardir. Bu Beylikler Osmanlinin basini çok agritmislar sonuncusu Fatih Sultan Mehmet tarafindan ortadan kaldirilmistir.

Ilk defa Yildirim Beyazit bu beyliklere nüfuz etmeye basladi. Beylikleri tek tek kaldirip Anadolu Siyasi Birligini kurmaya çalisan Beyazit Karadeniz’e gelebilmek için Kayseri, Sivas, Tokat ve Niksar taraflarini elinde bulunduran Kadi Burhanettin ile ugrasmak zorunda kaldi. (Kaynak: Osman Dogan-Tarih Boyunca Ünye)

Anadolu Selçuklulari’nin yikilma sürecine girdigi 13cü yüzyildan itibaren, Bati Anadolu’da kurulmus olan çok sayidaki Türkmen beyliklerinden birisi de Osmanli Beyligi idi.

Kuzeybati Anadolu’nun küçük bir kasabasi olan Sögüt’te kurulan Osmanli Beyligi, hizla geliserek kisa zamanda dünyanin en büyük imparatorluklarindan biri hâline gelmisti. Osmanli Beyligi baslangiçta pek dikkat çekmiyor, Germiyanogullari ile Çobanogullari arasinda Türkiye Selçuklulari’na tâbi küçük bir beylik olarak faaliyet gösteriyordu. Ertugrul Gazi’nin ölümünden sonra yerine geçen oglu Osman Bey (1299-1324) zamaninda, Sögüt Beyligini yavas yavas genislemeye ve diger Türk beylikleri arasinda kendisini göstermeye baslamisti. (Kaynak: Prof. Dr. Fahameddin BASAR)

Anadolu Selçuklu Devleti, 

Araplar bu Türk devletine Salacika el-Rum Farisiler: Selcukiyân-i Rum, dediler Çünkü bu Selçuklu Türklerinin Anadolu’da kurmus oldugu bir devletti.

Türklerin Anadolu’ya yerlesmesi 1071’deki Malazgirt Savasi’ndan sonra hizlandi.  Selçuklu komutani Kutalmisoglu Süleyman Sah 1075'te Iznik’i Bizans’tan aldi ve burayi baskent yaparak bagimsizligini ilan etti. Böylece  Anadolu Selçuklu Devleti, kurulmus oluyordu Mogollarin Anadolu’yu isgal etmeleri üzerine 1308 yilinda,  Anadolu Selçuklu Devleti yikildi.

Pesinden gelen Mogol istilasi ve Selçuklu Devletinin hakimiyetini kaybetmesi ile Uç beyleri bagimsiz hareket etmeye basladilar.

Osmanogullari Beyligi

Oguzlarin Kayi boyuna mensup olan Osman Bey tarafindan, 1299 yilinda Sögüt'te kuruldu. Sinirlarini hep Bizans aleyhine gelistirdi. Yaslaninca yerine oglu Orhan Bey geçti. Orhan Bey 1326 yilinda Bursa'yi aldi. Daha sonra Iznik, Izmit ve Karasiogullarinin topraklarini beylige katti. Tekirdag'a kadar Marmara kiyilari ele geçirildi. Orhan Bey, Osmanli devlet teskilatini gelistirdi. Ilk olarak atli ve yaya askeri birlikleri kurdu. Yerine geçen oglu I.Murat zamaninda Osmanli Beyligi güçlü bir devlet haline geldi.

Canik  beylikleri

Canik Orta Karadeniz'in kiyi bölgelerine Türkiye Selçuklulari zamaninda verilen addir. Bu kiyi bölgeleri Ordu, Fatsa, Ünye, Terme, Çarsamba ve  Samsun  sehirlerinden olusmaktaydi. Canik'te Türkmenler tarafindan küçük beylikler kuruldu ( Tasanoglu, Cüneytoglu, Kubatoglu). Bu beyliklerin bir kismi, Yildirim Beyazit zamaninda Osmanli egemenligine girdi,  Canik bölgesi Ikinci Murat döneminde Osmanli topraklarina katilarak bu beyliklere son verildi (1428).

Ünye’nin de tam olarak Osmanlilara katilmasi 1428 yilindadir. Bu bölgede en son Taceddinoglu beyligi bulunuyordu Taceddinoglu beyligi de kendi istegi üzerine Osmanlilara katildi. Ve Ünye tamamen Türklerin egemenligine geçti

Türkler Ünye’de

1071 Malazgirt Savasi’ndan sonra Anadolu’da baslayan Türklesme ile Karadeniz Bölgesi’ne çok sayida Türkmenlerin yerlestigi ve 16ci yüzyilda Orta Karadeniz’de yer adlari incelendiginde 21 Oguz boyunun bölgeye yerlestirildigi görülür. Bölgede bu boylara ait toplam 268 yer adi bulunmaktadir (Kaynak: Oguz-Türkmen Tarihi, Boy Teskilati, Destanlari,19.)

Bu dönem içinde Ünye’ye gelen oguz boylari da yerlestikleri yerlere kendi oymak ve asiretlerinin adini vermislerdir.

Bu isimler bugün halen köy adi olarak kullanilmaktadir. Bunlardan Nadurlu, Hüsemli, Saylan, Göbü, Ballik, Kurna, Encürlü Alamanlu halen kullanilan isimlerden bazilaridir.

Karadeniz’in siyasi bakimdan tamamen Türklerin eline geçisi 1461 den sonra Fatih Sultan Mehmet zamaninda gerçeklesir

Danismentli Beyligi

Karadeniz Bölgesi'ndeki Türk siyasi hakimiyeti esasen, Anadolu'nun kaderinde Selçuklu ailesi kadar önemli rol oynayan Danismendogullari Atabeyligi (1071 - 1178 ) zamaninda baslamistir. Çünkü Atabeylik merkezi Niksar olmak üzere doguda Bayburt, Kayseri, Sivas, Maras, Elbistan, Ankara, Çankiri, Çorum, Amasya Tokat, Ünye ve Bafra taraflarini ihtiva etmekte idi.

Danismendiler 1140 -1141 yillarinda, Haçli Seferleri sirasinda Türkler'in elinden çikan Karadeniz Bölgesini Rumlar'dan geri aldiklari gibi, Sivas Amasya Meliki Nizamettin Yagibasan (1143 - 1164) 1150 yilinda Karadeniz Bölgesi'nde fetihlerde bulunarak Ünye, Samsun ve Bafra'yi Türk hakimiyetine katmistir.

KAYNAKLAR

Prof.Faruk Sümer, 1992, Çepniler.

I.Kafesoglu da “Eski Türk boylarinin adlari

Yilmaz Öztuna Selçuklulkar Tarihi