Tirmit-Kirmit

Ünye’de tirmit, Giresun'da bazi yerlerde tirmit, kirmit, Ordu'da kirmit veya tirmit denilen mantar ormanlarda çogunlukla gazel birikintilerinin altinda biten disileri sütlü, erkekleri ise sütsüz bir mantardir.

Karadenizdeki diger isimleri: Guguvana, (ölü bir dilden), Tirmit (Ermenice),  Mantar (Grek), Kukuvak (bilinmiyor

Giresun Kesap'ta 'orman mantari'  olarak ta bilinir. Bu mantari pisirmeden önce aciligini gidermek için dograndiktan sonra tuzlu suda bekletmek gerekir. Soganli ve tereyagli sotesi çok güzel olur.

Tirmit’in asagida yazacagimiz gibi birçok adi vardir. Bunlardan en ilginci “Çakal osurugu” dur. Halk çakalin osurdugu yerde bir gece içinde mantar büyüyecegine inandigi için bu ad verilmistir.

Temmuz ve Eylül arasinda bilhassa kayin ormanlarinda ve sinirlarinda gelisir. Badem gibi hos bir tadi, balik gibi kokusu vardir. Kolay taninabilen bir mantardir.

Yenebilen mantar türlerinin genel adi  'tirmit'tir. Ancak çesitlerin de ayri ismi vardir.

Findikliklarda biten mantarin ismi: 'findik tirmidi'

Ormanlarda biten beyaz renkli mantar: 'beyaz tirmit'

Yine ormanlardaki sari renkli küçük bir mantar çesidi: 'tavuk tirmidi'

Çamliklarda yetisen alti kadife gibi olan mantar:  'ala dana'

Geyik boynuzu gibi dal dal olan mantar çesidi:  ' gelin parmagi'

Kültür mantarlarinin dogada çimenlik alanlarda yetisenleri: 'levlek'

Yenmeyen mantarlarin genel adi: 'it seyi'

Yenmeyen, büyükçe kirmizimsi renkli mantar: 'gavur papagi'

Kurusunu tuttugunuzda havaya duman yayan mantarin adi: 'at osurugu'

Mantar yemekleri olarak, yagda kavurmak, tuzlayip firina sürmek, közde pisirmek, tursusunu yapmak, kurutmak ve en önemlisi de taze fasulyeyle haslayip kavurmayi sayabiliriz.

Buradaki bilgileri kullanarak mantar toplamayin. Zehirli mantarlari ayirt etmek çok zordur. Mantarlar sadece uzmanlar tarafindan toplanmalidir

YÖREMIZDE YENILENEBILEN MANTAR TÜRLERI

BEYAZ DAG KIRMITI, Türkiye geneli adi: Koçak mantari, bilimsel Adi: Piperatus. Yaz mevsiminde Haziran ayi sonu ve Temmuz ayinda yetisir mantarin sütü kendisi gibi beyazdir.  Ormanlik arazilerde yetisir. Yagmurun bol yagmasiyla daha çok gelisen bir türdür yemegi yapilmadan önce tuza yatirilip acisinin çikmasi beklenir. Kavurmasi, tuzlamasi yapilir.

GEYIK KIRMITI.  Geyik sütü mantari, tirmit mantari da denir. Bilimsel adi: Lactarius Volemus.

Kuru ve et gibidir. Gençken yarim küre seklinde tümsek olup olgunlasinca açilir ve derin olmayan huni sekline dönüsür, üst tarafi düzensiz, dalgali gibi bir hal alir. Içi beyaz sapi kalin etli dir yaralandiginda bol miktarda süt akitir çig olarak yenilebilen lezzetli bir mantardir. Mese ve gürgen ormanlarinda bulunur. Haziran ayi sonu ve temmuz ayinda yetisir.

GÜZKIRMITI. Diger adlari: Akmantari, sütsüz mantar. Bilimsel adi: Russula delica.  

Topraga yakin büyür ve üzerine yapisik olarak toprak, çayir ve yapraklar bulunur. Yapiskan, huni gibi, ortasi çukurdur, kenari uzun zaman içeri kivrik kalir. Genç halinde beyazimtiraktir.

Orman içlerinde ve kenarlarindaki çayirlik arazilerde biter kalin kabuklu dolgun etlidir. Pisirilmeden önce tuza yatirilip acisinin çikmasi beklenir

TAVUK KIRMITI. Türkiye geneli adi: Horoz mantari, Yumurta mantari

Bilimsel adi: Cantharellus cibarius. Ormanlik arazide, özellikle agu çaliligi olan bölgelerde Haziran ayi sonu ve Temmuz ayinda yetisir. Sari renklidir, kendine özgü güçlü ve hos bir kokusu vardir. Kayisi kokusuna benzer.

FINDIK KIRMITI

Diger isimleri: Melki mantari, Elicek,  Bilimsel adi: Lactarius glyciosmus

Mantar gençken ortasi hafifçe çukurdur, kenari içeri kivriktir, büyüdükçe ortasi daha da çukurlasarak huni sekline döner. Renk genellikle açik sari, bazen mat devetüyü, grimsi bazen genelinde bej ve grimsidir. Açik saridan erik sarisina kadar degisir, kenarda. Bizim yörede genelde findik bahçelerinde yetisir.

ALADANA KIRMITI. Semsiye Mantari. Bilimsel adi: Lepiota procera

Yesillik alanlarda bizim bölgemizde özellikle findik bahçeleri içinde olur. Mantarin çig olarak tadi findik lezzetindedir. Sapi biraz kayis gibi olmakla beraber,çig olarak yenilenebilen bir türdür.

Gelin Tirnagi Kirmiti. Türkiye geneli adi,: Kedi Tirnagi, Hali saçagi mantari, Keçi sakali mantari, Sakalli, .Bilimsel adi: Ramaria botrytis

Önce beyaz sonra pembemsi veya sarimtrak renkte, etli uçlari saçak seklinde dallanan kirmit türüdür. Pek nadir görünen bu tür bizim yörede mese ve gürgen ormanlarinda bulunur.