Topal Osman Olayı

AHMET DERYA VARİLCİ

Canik Dergisi 15.10.2020 08:35:38 1387 0
Topal Osman Olayı

 

Bazi evler vardir, tarihsel konumu, mimarisi ve konuk ettigi insanlariyla anlam kazanir. Bu evlerden biri de Ünye'de Kesapli Sokak'ta  merhum Galip Kesapli'nin evidir.

Kurtulus Savasi'nin baslamak üzere oldugu bir tarihte Topal Osman, mahiyeti ile birlikte Ünye'ye gelir ve bu evde kalir

 

.

Ortaokul'un arkasinda Kesapli Sokak adini tasiyan sokaktaki bu ev, ne yazik ki bugün yerinde yoktur.Yaklasik on yil önce yikildi.

Yikimdan bir süre önce de, evin sahibi Galip Kesapli vefat etmisti.

Merhum Galip Kesapli, Ünye'nin yakin tarihini ögrendigimiz kaynaklardan biriydi.  Bizlerin, yani Ünye Tarih Arastirma Grubu'nun bilgi kaynagiydi. Nur içinde yatsin.

1919 yili Mayis'inda bu evde konaklayan Topal Osman ve mahiyeti çok özel bir görüsmeye gitmek üzere yollari Ünye'den geçmistir. Rivayet odur ki, Topal Osman'in konakladigi gün sokagin karsisindaki kilisenin çani çalar. Rum çetelerinin yöre halkina kan kusturdugu o tarih itibariyle hiddetlenen Topal Osman mahiyetindeki 'Kara Zipkalilar'a derhal çan kulesinin yikilmasini emreder.

Galip Kesapli'dan dinledigimiz rivayetin bir kaç versiyonu vardir.

Içlerinde en dogru olani sudur...

Orada bulunan insanlardan sag duyulu biri yahut birileri çikip Osman Aga'yi ikna eder ve 'daha fazla infiale' sebep vermezler.

Topal Osman'in randevusu kiminleydi?

Topal Osman Ünye'de mola verdikten sonra Samsun'a dogru yola çikar. Oradan Havza'ya geçecek ve 29 Mayis günü Mustafa Kemal'le bulusacaktir.

Ayrintisini 'Topal Osman Olayi' adli eserin yazari Cemal Sener'den aktaralim: 

'Mustafa Kemal, Bandirma vapuru ile Samsun'a geldikten sonra 29 Mayis 1919'da Osman Aga ile Havza'da gizlice bulusmus ve öyle tanismisti. Bu tarihten yaklasik 1,5 yil sonra da Mustafa Kemal, Topal Osman Aga'dan Giresun Laz usaklarindan olusan kendisinin korumasinda görev alacak bir muhafiz birligi olusturmasini istemis ve Ankara'ya getirilmesini rica etmisti.'

(Cemal Sener, Topal Osman Olayi, Etik Yayinlari, s. 41)

Osman Aga ve mahiyetindeki 10 kisi, 10 Kasim 1922'de Mustafa Kemal'in muhafiz Birligini olusturmak üzere Ankara'ya gelirler. Mahalli kiyafetlerinden dolayi 'Kara Zipkalilar' denilen 10 kisinin hepsi de uzun boylu ve yakisiklidir. Giysi ve takilari Mustafa Kemal'in dikkatini çeker. Topal Osman da 'aba', 'zipka' ve baslik' diyerek giysileri adlandirir. Sira takilara gelir; kavdanlik, yagdanlik, fiseklik... Derken, Mustafa Kemal'in gözü Kesapli Hamit'in koltugunun altinda sakladigi kemençeye takilir. Kemençeyi yanindan hiç eksik etmeyen Kesapli Köseoglu Hamit, üç yil önce Havza'daki ilk bulusmaya giderlerken Ünye'de, Kesapli Sokak'ta konuk edildiklerin evi ayarlayan kisidir.

 

Topal Osman ve arkadaslari Mustafa Kemal'le bulusmaya giderlerken, rast gele bir yerde degil, Kesapli Hamit'ten dolayi Kesapli Sokak'taki bir evde konuk edilmislerdir.

Bu ev, on yil önce yikilan merhum Galip Kesapli'nin evidir.  

Tarihi Evlerin Önemi

Evler, sadece mimari yapilari ve pastoral konumlari nedeniyle önem arz etmezler...

Bir mekani eve dönüstüren unsurlarin basinda 'yasanmisliklar' gelir.

Tasinmaz kültür varligi olarak tescillenmemis dahi olsalar, mekanda cereyan eden olaylar, bu yapilara tarihsel bir misyon yükler.

Kesapli Sokagin evleri de, bu anlamda tarihi evler statüsündedir ve tasinmaz kültür varligi sayilirlar.

Havza'da Mustafa Kemal'in kaldigi ve Topal Osman'la bulustugu mekan da tarihi bir evdir. Nitekim bu eve gerekli özen gösterilmis ve bina Havzalilar tarafindan restore edilerek müzeye dönüstürülmüstür.

Ünye'deki Kesaplilar Sokagi ve Kesapli'nin evi de tarihi bir mekandir.

Ama bugün sokagin her iki tarafinda bulunan eski Ünye evlerinden çogu yoktur.

Kesapli Hamit'in Kemençesine Dair Bir Anekdot

Cemal Sener kitabinda, Kesapli Hamit'in kemençesini merak eden Mustafa Kemal'e coskulu bir horon gösterisi sunduklarini yazar.

Seyredenleri costuran, oynayanlari iliklerine kadar titreten bir horon...

Horonun figürlerinden biri olan 'Alasagu' yapilirken Co Hüseyin'in belindeki tabanca ates alir ve Hüseyin bacagindan yaralanir. Durumu fark eden Mustafa Kemal'in telasina ragmen oynayanlar horonu yarida birakmazlar.

Topal Osman, Mustafa Kemal'e hitaben; 'Pasam, bunlar ölseler de horonu bitirmeden yarida birakmazlar.' der.

Iste ölseler bile horonu terk etmeyen 'Kara Zipkalilar' Mustafa Kemal'in Kuvayi Milliye Destani'nda ilk muhafizlari oldular ve 'Giresun Gönüllü Maiyet Müfrezesi' adiyla tarihe geçtiler.

Ne var ki, Topal Osman Aga'nin kaderi de Çerkez Ethem'inki gibi trajik bir biçimde sonlanacaktir. Daha sonraki yazilarimizda da o konuya deginmek umuduyla, saygilar.

  • Pazartesi 27.7 ° / 18.6 ° Güneşli
  • Salı 27.6 ° / 20.4 ° Bölgesel düzensiz yağmur yağışlı
  • Çarşamba 28.8 ° / 18.5 ° Güneşli
  • BIST 100

    10225,48%-1,28
  • DOLAR

    40,22% 0,13
  • EURO

    46,88% -0,35
  • GRAM ALTIN

    4329,44% -0,12
  • Ç. ALTIN

    6901,12% 0,03

Ordu

14.07.2025

  • İMSAK 03:07
  • GÜNEŞ 05:02
  • ÖĞLE 12:39
  • İKİNDİ 16:38
  • AKŞAM 20:07
  • YATSI 21:53
https://www.facebook.com/%C3%9Cnye-Kent-Ofset-106507792092593