Ünye Bölgesinde görülen Başlıca hayvan hastalıkları

   Ülkemizin mevcut ekonomik durumu göz önüne alindiginda en önemli nedenlerin basinda tarim ve hayvansal üretimin yetersiz ve bilinçsiz yapilmasi gelmektedir ,  Beslenme açisindan hayvansal gidalarin insan beslemedeki yeri ve önemi büyüktür beyaz et ve kirmizi et , süt yogurt, peynir, bal vs. sofralarimizin vazgeçilmez besin kaynaklaridir , gerek tarimsal üretim maliyetlerinin azaltilmasi gerekse sofralarimizda kaliteli  ve kalintisiz hayvansal ürünler bulunmasi bakimindan hastaliklarin olusumuna karsi önlemler alinmasi ve asilamanin önemi büyüktür.

  Ilimiz genelinde güncel hayvan sayisina bakildiginda yaklasik 194 000 büyükbas havyan bulunmaktadir ve bu sayi yaklasik deger olarak 388 000 000 TL ye karsilik gelmektedir.

. Her hayvanin oldugu gibi sigirlarin da temel gereksinimleri saglandiktan sonra ilgili hastaliklarin önlenmesi için özel tedbirlerin alinmasi gereklidir. Bunun için de o hastaliklar hakkinda bilgiye ihtiyaç vardir. Bu amaçla, sizlere bölgemizde en sik karsilasacaginiz beslenme, metabolizma ve enfeksiyon hastaliklarinin önemlileri hakkinda kisaca bilgi verilmeye çalisacagim;

Sigirlar yaklasik 200 litre hacminde ön midelere (iskembe, börkenek ve kirkbayir) sahiptir. Bu hayvanlar aldiklari yemleri ve diger maddeleri oburca tam çignemeden yutarlar, daha sonra gevis getirerek sindirime hazirlarlar. Ön midelerde sindirim faaliyetlerini yapan, gözle görülmeyen milyarlarca yararli canli bulunmaktadir. Bu canlilar ani yem degisikliklerinden, normal olmayan beslenme sartlarindan çok fazla etkilenirler.

Yutak ve Yemek Borusunun Tikanmasi

Nedenleri: Sigirlar obur hayvanlar olduklari için yemleri ile birlikte normal yem maddesi niteliginde olmayan cisimleri de yemek isterler. Çogunlukla da çignemeden yuttuklari için pancar, turp, patates, elma gibi yumru biçimindeki maddeler yutak ve yemek borusunun tikanmasina neden olur.

Belirtileri: Genellikle bu tür cisimlerin alinmasindan çok kisa süre sonra ortaya çikar. Hayvanda ani bir huzursuzluk, yerinde duramama ve salya akisi görülür. Yutak veya yemek borusu tikandigindan ön midelerdeki (iskembedeki) gaz çikisi engellendigi için hayvanin iskembesinde çok siddetli bir sislik baslar.

Korunma Yollari: Sigirlara bu tür yumru niteligindeki maddeler yedirilmemelidir. Sigirlar çöplük ve benzeri yerlerde otlatilmamalidir

Yem Tutmasi, Hamurlama (Rumen Asidozu)

Nedenleri: Tahil taneleri, un, kepek, degirmen artiklari, nisasta ve bira fabrikasi artiklari gibi yem maddelerinin normalden fazla ve ani olarak yedirilmesi; elma, üzüm posasi, melas, seker pancari, incir gibi sekerli yem maddelerinin ve ekmek artiklarinin birdenbire yedirilmesi veya hayvanin kontrolden çikarak yemesi hastaligin baslica nedenleridir. Ayrica, rasyonda kaba yem oraninin az olmasi, hububat tanelerinin ezilmesi, pisirilmesi veya kaynatilmasi, yemlerin islatilarak verilmesi de hastaliga neden olmaktadir. En sik rastlanan ön mide hastaligidir.

Belirtileri:  Sigirlarda bu tür yemlerin yenmesinden sonra istahsizlik, durgunluk dikkati çeker. Gevis alma görülmez, siddetli olaylarda ayaga kalkamaz. Iki-üç günden sonra açik renkli, kötü kokulu ishal gözlenir.

Korunma Yollari: Ani yem degisikliklerinden kaçinmak gerekir. Nedenlerde belirtilen yem maddeleri dikkatlice verilmeli, azar azar alistirarak yedirilmelidir. %50 tane yem içeren rasyonlarda 10 gün adaptasyon uygulanmalidir. Kaba yem ve tahillar karistirilmamalidir ve yemler islatilarak verilmemelidir. Sigirlarin basibos kalarak yem ambarlarina, ekin tarlalarina, harman yerlerine, meyve ve sebze bahçelerine girmeleri önlenmelidir.

Yabanci Cisim Hastaligi

Nedenleri: Sigirlar obur hayvanlar olduklari için yemleri ile birlikte tel, çivi, igne gibi sivri cisimleri alirlar. Bu cisimler karin hacminin artmasi sonucu sirasiyla börkenek, karin duvari zari ve hatta karin duvari ile gögüs boslugu arasindaki kas tabakasi (diafram)'na batar. Açlik, özellikle fosfor ve protein bakimindan yetersiz besleme ve çöplük benzeri yerlerde otlatma bu cisimlerin alinma ihtimalini artirir.

Belirtileri: Baslangiçta süt veriminin ani azalmasi, hareket etmede isteksizlik, yatip kalkarken inleme, sirtta kamburluk ve gevis getirmede azalma dikkati çeker. Eski olaylarda kismi istahsizlik, süt veriminin azalmasi, yavas ve sakinarak yürüme, iskembede aralikli gaz olusumu görülür. Hastaligin seyri sirasinda, bazen batici cisimler kalbe kadar giderek tedavisi mümkün olmayan hastaliga neden olmaktadirlar.

Korunma Yollari: Sigirlar dengeli beslenmelidir. Çöplük ve benzeri yerlerde otlatilmamalidir. Mümkünse tel balyalar kullanilmamali, eger tel balyalar kullaniliyorsa ayri bir yerde toplanmali, rastgele tarlalara ve gübre içine atilmamalidir. Ahirlarda, yemliklerde tel, çivi gibi yabanci cisimler birakilmamalidir. Kadinlar yaka ve örtülerindeki ignelere dikkat etmelidirler.Yabanci cisimlerin alinma ihtimali fazla olan yerlerde düvelere 16-18 aylik dönemde miknatis yutturulmasi için Veteriner Hekime basvurulmalidir.

Buzagilarda Beslenmeye Bagli Ishaller

Nedenleri: Buzagilarin fazla süt emmeleri veya suni emzirme sirasinda fazla süt verilmeleri, sütün soguk ya da bozulmus olmasi, yüksek isiya tabi tutulmus süt tozlari ile besleme ve mamalarin fazla miktarda sulandirilmasi sonucu meydana gelir.

Belirtileri: Uzun süreli, büyük hacimli, kötü kokulu ve köpüklü diskilama, kil örtüsünde düzensizlik, killarin parlak görünmemesi ve yer yer dökülmeler görülür.

Korunma Yollari: Buzagilara soguk, bozulmus sütler verilmemelidir. Günde canli agirligin %10'undan fazla süt içirilmemeli, 3 haftaliktan önce mama ile beslenmemelidir. Mamalar süt ürünleri kaynakli ve iyi kaliteli olmalidir.

Hayvanlardan en uygun verimin elde edilmesi ve hastaliklara yakalanma ihtimalini azaltmak için uygun barinagin saglanmasi zorunludur. Bu nedenle bir barinakta;

- Ahirlarda duraklarin uygun ölçülerde olmasi

- Ahir sistemlerine göre yemlik ve suluklarin yeterli ve uygun ölçülerde olmasi

- Sigirlarda önemli problem olan solunum sistemi hastaliklarini azaltmak için ahirin havalandirmasinin yeterli olmasi (Ideal sicaklik 13-21 °C, ideal nem orani %65-75 olmali)

- Düsüp kaymalari, çesitli ayak hastaliklarini ve meme hastaliklarini önlemek için uygun zeminin seçilmesi ve bol altlik bulundurulmasi

- Kapilarda esik bulunmamasi

- Kapi girislerinde antiseptik içeren ayak banyolarinin bulunmasi gereklidir.

Sigircilik isletmelerinde bakim ve idarenin basarili olabilmesi veteriner hekim ile yetistirici arasinda iyi bir isbirligi gerektirir. Bu isbirliginde kayitlar degerlendirilmeli, önceki direktiflerle yapilanlar karsilastirilmali, saglik problemleri gözden geçirilmeli, suni tohumlamadan ahirin havalandirmasina ve süt üretimine kadar her sey degerlendirilmelidir. Bakim ve idarenin basarili olabilmesi için yetistiriciler de;

- Veteriner hekim kontrolünden geçmeyen hayvan satin almamali

- Alti ayliktan ileri gebe inek ya da düve ile bir ayliktan küçük buzagi satin almamali

- Barinaklarin yapimi, hayvanlarin bakim ve beslenmelerinde uzmanlarin önerilerini dikkate almali

- Sigirlar ile koyunlar ayri barindirilmali

- Ani yem degisiklikleri yapmamali

- Hayvanlarini hastaliklara karsi koruyucu olarak mutlaka asilatmali

- Hastalik görüldügünde en seri sekilde haber vermeli

- Hayvan alim satimi ile nakliyesinde mensei sahadetnamesi ve veteriner saglik raporu alinmasina özen gösterilmelidir.