Ünye’de 10 bin yıllık Gelenek devam ediyor Bileki Taşı

Ünye’de yasayan ve dedesinden kalan 90 yillik meslegi sürdüren tas ustasi Sabri Akbas, arkeolojik kazilarda geçmisi 10 bin yil önceki Neolitik döneme kadar giden, genellikle ekmek pisirmede kullanilan 'Bileki'yi, kayalardan çikartarak yapiyor. 

Ünyeli Tas Ustasi Sabri Akbas (43), dergimize yaptigi açiklamada, çogunlukla ekmek pisirmede kullanilan ama farkli yemeklerin hazirlanmasinda da yararlanilan bilekiyi yapmayi, babasindan ögrenerek ilk basta elle, daha sonraki yillarda da makineyle yaparak devam ettirdigini söyledi.

Dededen toruna üçüncü kusak tas oymaciligi -

Tasçi Sabri olarak taninan dedesi Sabri Akbas’in 1925 yilinda basladigi tas oymaciligini babasi Mustafa Akbas’in sürdürdügünü, kendisinin de babasindan devraldigi meslegi 11 yildir devam ettirdigini belirten Sabri Akbas, küçüklügünde bölgede çok sayida tas ustasinin oldugunu, ama günümüzde parmakla sayilacak kadar kaldigini ifade etti.

Sabri Akbas, “Bu meslekte dededen toruna ve biz üçüncü kusagiz, 2004 yilindan beri yapiyorum. 1925 yilinda dedem 18 yaslarindayken bu ise köy ocaklarinda ocak tasi, bileki tasi, yufka tasi yaparak baslamis.” dedi.

Kayaç zeminden çikan taslar isleniyor –

Ünye’nin Saca Mahallesi’nde kendisine ait olan, tas çikarmak için devletten ruhsat aldigi 1500 dönümlük tas ocaginda kayaç zeminden çikardiklari taslari islediklerini söyleyen Sabri Akbas, “Firin tasi, bileki tasi, yufka tasinin üretildigi hammaddeyi buradan söküyoruz.

Bu tas isiya dayanikli bir tas, gurubuna giriyor. En büyük özelligi isiyi bünyesinde tutmasidir. O yüzden firincilarin birinci tercihidir. Ekmegin alti ve üstünün ayni anda pismesi gerekmektedir ve tasimizin özelligi bunu saglamaktadir. Hammaddeyi tas ocagindan çikartip Ünye Küçük Sanayi Sitesi’nde isyerimizde tas kesme makinelerinde kullanacagimiz ebatlarda blok olarak kesiyoruz, sekillendiriyoruz,”

 El sanatindan çikti, torna isçiligine döndü -

Bileki tasinin eskisi gibi talep görmedigini, istege göre yaptiklarini ifade eden Akbas, sunlari söyledi:

“Bileki artik el sanatindan çikti, torna isçiligine döndü. Bunu yapan babam yaslandi ve çalisamiyor. Yerine de çirak yetismedigi için siparis üzerine tornada isletip bilekiyi yapiyoruz.

Bileki tasi eskiler daha çok kullanirdi, orta yas grubu iyi bilir. Ama günümüzde yeni yetisen nesil bileki nedir, bileki ekmeginin lezzeti nedir bunu ögrenmek istemiyor. Bileki de ekmek yapmak artik fazla ilgi görmüyor. Meslegimizde artik makinelesme oldugu için çirak degil, bir eleman alip kendimiz yetistiriyoruz.”

-Son yillarda mangal tasi üretimi artti -

90 yil önce bileki, firin, yufka tasi olarak üretim yaparken, son yillarda ise mangal tasi üretiminin arttigini belirten Sabri Akbas, “Biz burada her türlü ekmek firinina taban tasi ve kubbe tasi imalati yapiyoruz. Türkiye geneline firin yapan ustalara firin tasi olarak gönderiyoruz. Günümüzde çok yaygin olan mangal tasi yapiliyor. Bilekiyi yalnizca Karadeniz Bölgesine gönderiyoruz. Mangal tasinda ise Trabzon, Rize, Giresun, Samsun, Ankara, Istanbul illerine hitap ediyoruz.

Yufka tasi yöremize ait, bileki orta yas grubunun vazgeçilmezi olmus. Eskiler daha iyi bilir.  Köz ortamda veya eski tabir ile ‘kuzine’ de kizdirilir. Agaç yapraklarini bileki içine yerlestirdikten sonra misir ekmegi için hazirlanan hamuru dökülür, üzeri kapatilarak bilekide tadina doyumsuz misir ekmegi pisirilir” diye konustu.

2 çocuk babasi olan tas ustasi Sabri Akbas, ailesinin gelirini bu meslekten karsiladigini, çocuklari küçük oldugu için kendisinden sonra meslegi kardesinin ogluna devredecegini sözlerine ekledi.