Ünye’de Kestane Zamanı

Kestanenin vatani Türkiye’dir,  meyveleri Eylül ve Ekim aylarinda çatlayarak kendiliginden yere dökülür ve toplanarak kurutulur,

En iyi kestaneler,  Bursa yöresinde bulunur. En çok üretildigi yerlerden biri de Dogu Karadeniz bölgesidir.

Kestane yetistiriciligine Ünye’de de son zamanlarda büyük ilgi vardir. Bir çok arazi sahibi kestane agaçlari getirerek dikmektedir. Dikilen agaçlar bes yil sonra meyve veremeye baslar.

Kis mevsimi geldiginde sehirlerin köse baslarina kurduklari mangallarda  kestane pisirerek satarlar buna hemen hemen  Türkiye’nin her tarafinda rastlamak mümkündür. Ünye’de de kis baslangicinda kestane mangallari her zamanki köselerinde yerlerini alirlar.

Kestaneler önce üzerleri çizilir ve altinda kömür yanan bir ocagin üzerinde pisirilir. Her kestaneden kebap olmaz,

Kestane (Castanea Vesca) Kayingiller familyasindan; kisin yapraklarini döken, 25 - 30 metre boyunda bir agaçtir, yapraklari genistir, meyveleri iridir. Kabuklarinin suda kaynatilmasi ile hazirlanan ilaç ates düsürür ve sinirleri yatistirir Meyvesi, kaslari kuvvetlendirir, bedeni ve zihni yorgunlugu giderir, damar sertligi ve yüksek tansiyon ve  seker hastalarina tavsiye edilemez.

Türkiye’de üretim alanlari, Dogu Karadeniz’den baslayip Marmara ve Ege kiyilarindan Antalya’ya kadar uzanir. Dogu Karadeniz’de 700-800 m’ye kadar diger orman agaçlari ile karisik, bazi alanlarda bulunmaktadir. Ege ve Marmara bölgelerinde 1000-1200 metre yüksekliklerde yetisebilmektedir. (Kaynak: Tarim ve Ziraat Bilgi Bankasi)

Kestane ülkemizde en çok Aydin ilinde yetistirilmektedir ve buradan hasat edilen kestaneler dis pazarlara da ihracati yapilmaktadir. Ayrica özellikle Aydin ilinden ihraç edilen kestaneler çok kaliteli olup, Bursa’da bir tatli olarak imal edilmektedir.

Kestanenin vatani Türkiye’dir. Meyveleri Eylül ve Ekim aylarinda çatlayarak içindeki tohumlari (kestaneleri) kendiliginden yere dökülür ve toplanarak kurutulur, nemsiz bir yerde muhafaza edilir.  Kaynak (Bitki Ansiklopedisi)

Taze kestane basta nisasta ve çesitli sekerler olmak üzere lifli maddeler, protein, düsük oranda yag, çesitli mineral maddeler, B1, B2 ve C vitaminlerini içermektedir. Doyurucu özelligine paralel olarak insanlarin beslenmesine katki saglayan bir besindir.

Ayrica kestane sekeri, kestane püresi, kestane ezmesi gibi çesitli tatlilar da yapilmakta ve bu ürünler tek basina tüketilebildigi gibi pastalarda da kullanilmaktadirlar.

Kestaneler ögütüldügünde, güzel ve tatli bir un haline gelir. Bazi arastirmacilar inek sütündeki süt sekeri laktozunun çocuklar için alerjik etkisi nedeniyle çocuklara uygun tatli ve çorbalarin hazirlanmasinda kestane unu alternatif bir üründür.

Sekerciler kestanenin sekerlemesini yaparak 'kestane sekeri' adi altinda piyasaya sürerler. Bursa’nin kestane sekeri en meshur olanidir.

Kestane agacinin kerestesi iyi cila kabul ettiginden mobilyacilikta kullanilir.. Memleketimizde yilda 10-12 bin ton civarinda kestane üretilebilmektedir.

Kestane Köse baslarinda

Mangallarda Pisirilerek Satilir

Köse basindaki kestanecinin küçücük bir terazisi vardir. Kestane gramla satilir. Yalnizsaniz 100, iki kisiyseniz 250 gram yeter. Kestaneci masasiyla aldigi kestaneleri küçücük kese kagitlarina koyarak tartar. Sonbaharin insanlara sundugu en güzel hediyedir kestane.

Kömür sobasinda kestane
Kestanenin Türkiye’nin kis kültüründe önemli bir yeri vardir, kis günlerinde, küçük soba üzerindeki pisirilir.
Bu ilginç yiyecek kabuklu ve sert yaprakli bir agaçta olur ve bulundugu cografyaya göre degisiklik gösteren 16 ayri türü vardir.. 
Türkiye’de yetisen tek türü olan Anadolu kestanesi (Castanea sativa), Kuzey Anadolu kiyilarindan Marmara Bölgesi’nin içlerine ve Ege’ye kadar genis bir alana yayilmis durumdadir.

Türkiye’de meyvesi bakimindan en iyi kestaneler, ünü eski çaglardan beri yaygin olan Bursa yöresinde bulunur. Bursa kestaneleri o kadar meshur ki, Grekler (Yunanlilar) tarafindan Yunanistan’a, oradan da Italya’ya ve diger Akdeniz ülkelerine yayildigi biliniyor.
Kaslari güçlendiren, seker, protein,  nisasta deposu olan kestane, en çok ateste ya da haslanarak tüketiliyor. Kabuklarinin kaynatilmasiyla elde edilen çayin ise ates düsürücü ve sinirleri yatistirici bir etkisi oldugu bilinir.

Kestane, uzun ömürlü bir agaçtir.

Yaklasik olarak 200–500 yil yasar. Kuvvetli kazik kök, yan kökler ve güçlü gövdeye sahiptir. Toprakta derine inen saglam kök yapisiyla kayalik yerlerde bile yetisen kestane agaci, erozyonlari önleme bakimindan büyük öneme sahipti

Son yillarda yapilan çalismalar sonucu ülkemizde ortalama yilda 80–90 bin ton kestane üretilmekte ve 5–10 bin tonu ihraç edilerek önemli döviz girdisi saglanmaktadir.

Ayrica Karadeniz Bölgesi gibi bol yagisli ve meyilli dolayisiyla erozyona müsait arazilerde kazik kök yapmasi nedeniyle kestane bahçeleri kurarak hem ülke ekonomisine katki saglayacak hem de erozyonla olusacak toprak kayiplari da engellenmis olur.

Kaynak: 

Dr. Ilhan ÖZKARAKAS  

Ege Tarimsal Arastirma Enstitüsü

Güzin Çalti Yener-Beslenme ve diyet uzmani