Ünye Sancak Beyleri ve Bir köye adını veren Bayraktar Veli Efendi

Bu yazi degerli hocamiz Merhum Orhan Bora’nin 1968 yilinda hazirlayip yayinladigi Ünye hakkinda ilk kapsamli çalisma olan ve halen bizim kaynak eser olarak zaman zaman basvurdugumuz  “TURISTIK YESIL ÜNYE REHBERI”nden alinmistir. Bu yazinin üzerinden elli iki sene geçmistir Bayraktar Veli Efendi hakkinda bugün yeni bir bilgi yoktur.

SANCAK BEYLERI

Osmanli Imparatorlugunun yönetim bölümlerinden biri de Sancak Beyligidir. Bugünkü il ve ilçe arasi bir bölüme  Sancak veya Arapça Liva denilirdi,. Sancak Valilerine, Sancak Beyi denilirdi ki bu bugünkü Tümgeneral rütbesidir.

Sancak Beyleri hem mülki hem de askeri vali mahiyetindedirler. Tanzimat’tan evvel Sancaklar Beylerbeyiligine, Tanzimat’tan sonra ise Vilayet denilen eyaletlere bagli idiler.

Ünye Sancak Beyligi Trabzon Beylerbeyiligine bagli kalmistir. Onsekiziznci asirda Haci Ali Pasa’yi Trabzon valisi ve oglu Battal Hüseyein Pasayi’da Ünye Sancak Beyi olarak görmekteyiz.

Hüseyin Battal Pasa’dan sonra oglu Cafer Pasa Ünye ve Canik Sancak Beyi olarak hüküm sürmüstür. Bundan sonra Canik Sancagi Canikli Süleyman pasanin damadi Haznedar Behram Bey’in oglu Süleyman Pasa’ya geçecektir. Süleyman Pasa Ünye’de yasayan Haznedarzadelerin atasidir.

Süleyman Pasa sancak beyligi sarayini duvarin üzrine insa ettirmistir. Bu saray zamanin sanat bakimindan en ünlü saraylarindandir. Bu saray 1830 v3 1835 yillarinda çikan bir yangin sonucu yanmistir. Sarayin simdi duvarlari mevcuttur.

Süleyman Pasa’nin dört oglu vardir: Osman, Memis, Apdullah ve Ahmet pasalar. Osman Pasa kardesi  Memis Pasa’yi da yanina alarak Trabzon Valisis olmus Kardesi Apdullah Pasa’da Ünye ce Canik Samcak Beyligine atanmistir.

Osman ve Memis pasalarin mezari Trabzon’dadir. Osman Pasa 1838 yilinda ölmüstür. Ayrica zamanin padisahi tarafindan Osman Pasa’ya yazilan altin yaldizli ferman ve disger bazi fermanlar ve belgelerle mersiye bugün hala Haznedarogullarinda mevcuttur.

Osman Pasa öldükten sonra kardesi Aptullah Pasa Trabzon valisi olmustur. Ümnye Sancak Beyligine de Osman Pasa’nin oglu Mehmet Nurettin Pasa geçmistir. Nurettin Pasa’nin Asaf ve Mazhar Bey isimli iki oglu vardir.

Bayraktar Veli Efendi

Nurettin Pasa topladigi ordu ile, 1854 yilinda Kirim Savasina istirak ederek muzaffer olarak memleketine dönmüstür.

(Kirim Savasi, 1854- 1855 tarihleri arasinda Sultan Abdülmecid döneminde Osmanli, Fransiz ve Ingilizlerin Rusya'ya karsi yaptiklari savas.)

Birliginin bayraktarligini da Ünye-Tekkiraz Velibayraktar köyünde mezari bulunan Veli Efendi yapmistir. Veli Efendi çok dindar bir zat olup arzusu sehit olmakmis, fakat savastan gazi olarak dönünce çok üzülmüs bunun üzerine Velibayraktar adini Sancak Beyligi’nin rizasi ile adi Kenehor  olan

Köyüne vermistir. Bu olay basbakanlik arsivlerinden çikarilarak 1935 yilinda çikan soyadi kanunu ile Avukat Hasip Bilgiç’in basvurusu üzerine

Kenahor köyüne Velibayraktar adi verilmistir.

Ünye Sancak Beyligi Sultan Abdülaziz zamanina kadar devam etmis 1868 de ilçe olarak Samsuna baglanmistir.

Ünye Sancak beyliginin sinirlari tapu kayitlarindan da anlasilacagi üzere Ünye, Terme, Fatsa, Niksa ve Erbaaya kadar uzanmakta idi.

Turistik Yesil Ünye Rehberi-Orhan Bora 1969

Velibayraktar Köyü

Sitesinden alinan

Bilgiler

 Adini Gazi’den alan köyümüz…

Bölgemiz Sancak Beyligi olarak Trabzon’a bagli iken, Ünye Sancak Beyi MEHMET NURETTIN PASA 1854 yilinda ordusu ile Kirim Savaslari’na gönderilir. Nurettin Pasa Ordusu’nun bayraktarligini yapan Ünye’nin KENEHOR köyünden VELI adinda bir zattir. Sehit olmak arzusunda olan Veli efendi en ön saflarda çarpismis gazi olarak dönmüstür. Bu duruma oldukça üzüldügünü gören Sancak Beyi de da Veli Efendi’nin gönlünü alarak “Bundan böyle ölünceye dek ordumun bayraktarisin, adin da VELI BAYRAKTAR olsun.” demis ve KENEHOR Köyü’ne de VELIBAYRAKTAR adini takmistir. Velibayraktar burada vefat etmistir.

 1934’te çikarilan Soyadi Kanunu ile Velibayraktar’in kardesinin oglu  avukat Ahmet Hasip BILGIÇ askerlik subesinden aldigi kayitlari Ankara’ya yollar ve   VELI BAYRAKTAR isminin köye verilmesini, ister ve Bakanlar Kurulu karari ile  1934’te KENEHOR Köyü’nün ismi VELIBAYRAKTAR olarak degisir.

Kaynaklar:

Turistik Yesil Ünye Rehberi

Velibayraktar köyü internet sitesi.