Ünye ve Pontus Krallığı Pontus’un Ünye’deki Mirası Midrebolu

Yunan asilli Miletli gemiciler Ege’den Karadeniz’e koloniler kurmak için geldiklerinde bu denize “Pontus” adini vermislerdir. 'Pontus'  kelimesi,  cografi' bir isimdir. Eski Yunanca’da' Deniz' anlaminda olup, o çaglarda Orta Karadeniz’den Bartin’a kadar olan bölgenin adidir..

MÖ 550 yilinda Persler, Anadolu’yu aldiklarinda kolay yönetebilmek için yirmi dört eyalete bölmüslerdir.  Giresun’dan Bartin’a dek uzanan topraklara da “Pontus eyaleti” adi verilmis, eyaletleri yöneten valilere de “Satrap” denilmistir.

 Hocamiz Irfan Isik, “Pontus Devleti ve Onun son Krali” adli eserinde “Pontus devleti Fatsa (Bolaman) çayi kenarinda kurulmus olan Side kentinden Sinop’a ve bassehri Amasya’ya uzanan üçgen içinde kurulmustur” der.

Iskender MÖ. 323 yilinda ölünce generaller imparatorlugu kendi aralarinda bölüstüler.

Bu paylasim sonucu, Ege’de Bergama, Marmara’da Bitinya, Orta Karadeniz’de Pontus Kralligi ve Nemrut daginda Kommagene gibi birçok krallik olustu ve Komutanlardan Mitridates Kristes MÖ 310 yilinda Pontus Devletini kurdu.

 MÖ 63 yilinda tarihten silinen Pontos yaklasik 250 yil yasamistir.

Yunanlilar, milattan önce Büyük Iskender’in ölümü üzerine parçalanan Imparatorlugun generallerinden Mitridat Kiristes (1. Mitridat) tarafindan Orta Karadeniz’de kurulan ve 250 yil sonra tarih sahnesinden silinen “Pontus Kralligi”na sahip çikmakta ve Karadeniz’de tekrar bir Pontos devleti kurmak istemektedirler.

Mitridat Türk mü idi?

Oysa Pontus kralliginin kurucusu Mitridat, bir kisim tarihçilere göre Pers, yani Iranli, bir kisim tarihçilere göre Türk’tür, halklari ise karisik topluluklardir.

Sadece son krallari olan altinci Mitridat’in karisi Yunanlidir. Yunanlilar, daha sonra Karadeniz’i hâkimiyeti altina alacak olan Roma ve Bizans’in mirasina da sahip çikacaklardir.

250 yil yasamis olan Pontus Kralliginda “Midridat” adinda alti tane kral gelmistir.  En önemlileri ilk kurucusu Birinci Midridat ve sonuncusu Altinci Mitdridat’tir. Birinci Mitridat’in mezari Amasya’da Altinci Mitridat’in mezari Sinop’tadir.

Pontos Kralligi’nin ve

Mitridatlarin Ünye ile ilgileri

 Besinci Mitridat’in Ünye’yi baskent yapmak istiyordu. Hatta Ünye’de sehri kurmaya baslamis ömrü yetmemistir. Bugün Ünye’de“Midrebolu” adi ile anilan yer Besinci Mitridat’in kurmaya çalistigi “Mitrapolis”  sehridir.

Hatta bazi tarihçiler sehrin bir bölümümün bugün denizin içinde oldugunu iddia ederler. Pontos’tan günümüze sadece “Midrobolu” ismi ve denizin dibinde var oldugu söylenen kalintilar kalmistir.

Mitra-Isik saçan

Devletin adi, Dogu Karadeniz bölgesinde kuruldugu için Pontos olur. Topraklari batida Amastris (Amasra), doguda Onea (Ünye), güneyde Zela'ya (Zile) kadar genisler ve Amaseia (Amasya) baskent olur.

Bu arada az bilinen bir bilgi: Pontus’un armasi ay-yildizdir. Çesitli Pontos paralarinda ay-yildiz bulunur.

Bir baska tarihçi grubu ise Pontus yöneticileri Pers kökenli sayar. 'Ahura Mazda' dininin bir uzantisi sayilan ' Mitra' inancini tasiyorlardi. Bu yüzden Pontus Krallari 'Mitridat' adini tasimaktadir. I. Mitridat kurucu anlamina gelen 'Ktistes' lâkabini almistir. (Kaynak:Ufuk Mistepe PONTOS – ROMA HÂKIMIYETI DÖNEMLERI VE OINOE – ZELA)

 Rum kime denir?

 Bir kisim tarihçiler Mitridatlarin köken olarak Kafkasya Azzilerin soyundan geldigini yazarlar. Böyle olmakla birlikte, antik dönemin geçerli dili olan Helenceyi  (Yunanca) ögrenmisler ve yazmislardir.

Son kral Altinci Mitridates’in ölümünden sonra Pontus Kralligi Roma Imparatorluguna katilmistir. Roma Imparatorlugu’nun MS 476’da ikiye ayrilmasi üzerine de, Ünye Dogu Roma Imparatorlugunun yani Bizans’in egemenligi altina girmistir. Bizans’in zayiflamasiyla da, bu bölgede, Aleksi Kommenos tarafindan, “Trabzon Devleti” kurulmustur.

 Bölge insanini Pontus Kralligi ile 1207de kurulan Trabzon Devletini ticari dilleri ve Ortodoks olmalari nedeniyle kendileriyle karistiran Yunanlilar, bir Rum-Pontus Devleti kurma ideali ortaya çikarmislar ve günümüze kadar süren Pontos hayali hiç bitmemistir.

 Yunanlilarin diriltmeye çalistiklari bu Pontus Kralligi'nin, kurucusu ve halkinin 'Yunanlilik'la bir iliskisi yoktur.

Dogu Roma Imparatorlugunun hâkim oldugu topraklara 'Romaia', burada oturan halklara da 'Romaios' denilmekteydi.  Araplar ise bu sözü 'Rum' seklinde kullanmislar bize de öyle geçmistir.Araplara göre Anadolu topraklari ' Rum diyari'dir.

Pontos’un sonu

Kral Altinci Mitridates'ten sonra askeri ve sosyal gücünü iyice yitiren Pontus Kralligi MÖ 63'te Roma Imparatorlugu tarafindan ortadan kaldirilmistir.

Pontus’un baskenti Amasya'dir. Amasya'dan sonra büyük sehirleri Trabzon ve Sinop'tur.

Pontus Kralligi'nin son kral hariç diger bütün krallari da Amasya’da gömülmüstür. Mezarlarini kentin ortasinda bulunan Harsena Dagi'nin kente bakan yamaçlarina öldükten sonra dogacaklarina inandiklari ve bedenlerinin saglam kalmasi için kayalari oymak suretiyle yapmislardir.

Son olarak Hocam Irfan Isik, Pontos devleti ve onun son krali adli eserinde:

“Günümüzde Yunanlilarinin, Pontos devletini gizli gizli canlandirma girisimleri, hiç de kendilerinin olmamis karma ulusu, kendilerinin saymalari, sadece Türk ulusuna besledikleri düsmanliklarindandir” der.

Kaynaklar:

Dr.T. Baykara,  Anadolu'nun Idari Taksimati,

Prof. Dr.A.M. Mansel, Ege ve Yunan Tarihi, .

Irfan Isik, Pontos Devleti ve Onun Son Krali