Ünye Meydan Hamamı Kent Müzesine uzmanlardan tam not…

Çalışmaları yerinde inceleyen ICOMOS Türkiye Milli Komitesi Başkanı Doç. Dr. Umut Almaç ve Restorasyon Uzmanı Prof. Dr. Zeynep Ahunbay, tarihi yapıya ilişkin değerlendirmelerde bulunarak tam not verdiler.

Ünye Belediye Başkanı Hüseyin Tavlı, ICOMOS Türkiye Milli Komitesi Başkanı Doç. Dr. Umut Almaç ve restorasyon Tarihçisi Prof. Dr. Zeynep Ahunbay ile birlikte Meydan Hamamı’nda yürütülen kent müzesi projesini yerinde inceledi.

Heyet, restorasyonun geldiği son aşamayı değerlendirerek, tarihi yapının korunması ve geleceğe taşınması konusunda açıklamalarda bulundu.

 “Ufak tefek problemler çözülebilir”

Taşıyıcı sistemler üzerine uzmanlığı bulunan Doç. Dr. Umut Almaç, Meydan Hamamı’ndaki genel durumu olumlu değerlendirerek, “Ünye Belediyesi’nin daveti üzerine Meydan Hamamı’na geldik. Baktık, inceledik. Ben ağırlıklı olarak taşıyıcı sistem konusunda çalışıyorum. Ufak tefek problemleri var. Ama çözülebilir problemler. Bir takım önerilerle yapı hayatına devam edebilir. Geleceğe taşınabilir. Sizi tebrik ediyorum bu yapıyı korumaya gayret ettiğiniz ve gelecek kuşaklara taşıdığınız için.” ifadelerini kullandı.

“Hamam, tarih boyunca birçok müdahaleye uğramış”

Ünyeli akademisyen Prof. Dr. Zeynep Ahunbay ise yapının tarihî katmanlarını ve geçirdiği değişimleri şöyle aktardı:

 “Meydan Hamamı çocukluğumuzda kullandığımız bir hamam. Buranın terkedilmiş bir hamam olması tabi ki üzücü. Bundan sonra yeni bir hayat başlayacak. O hayata hazırlamak için incelemeler devam ediyor. Bu hamam 16. yüzyılda yapılmış. Fakat 18. yüzyıl Barok Dönem detaylarını görüyoruz. Muhtemelen bir depremde yıkılmış ve tekrar yapılmış. Fakat Türkiye’de ve bu bölgede depremler devam ettiği için yine başka hasarlar da geçirmiş. İncelediğimiz zaman çatlaklar, değişmiş olan kısımlar görüyoruz. En uygun şekilde sağlamlaştırmak ve bundan sonra ki yaşamını sorunsuz bir şekilde devam ettirmesi için çalışmalar, proje çalışması ve uygulamalar yapılıyor...”

Ahunbay, ayrıca sıva altından çıkan özgün malzeme ve izlerin tarihi dokuyu daha iyi anlamayı sağladığını da belirtti.

“Saklanan güzellikler bir bir ortaya çıkıyor”

Ünye Belediye Başkanı Hüseyin Tavlı, restorasyon sürecinin tarihi dokuyu daha görünür hale getirdiğine dikkat çekerek projenin önemini şu sözlerle vurguladı:

“16. Yüzyıldan bulunduğumuz zaman dilimine kadar Ünye’de meydana bitişik bir şekilde Meydan Hamamı olarak hizmet ettiğini yapının dününden bugüne baktığımızda bunu anlıyoruz. Ama 16. Yüzyılda inşa edilen bu tarihi yapı depremlerden etkilenip, o süreçte yıpranmalardan dolayı 18. Yüzyılda yeniden restorasyon görmüş. Yapılan restorasyon çalışmalarından sonra 20. Yüzyıla kadar kendini taşıdığını görüyoruz. Ama süreçte tekrar depremlerin ve yıpranmaların neticesinde yapı içerisinde bazı çatlakların olduğunu, bu sıvaların kazınması neticesinde ortaya çıktığını gördük. Bu yapının daha sağlam bir şekilde geleceğe sağlam bir şekilde dimdik ayakta tutulması için bu tür hasarların daha sağlam bir şekilde ve güvenilir bir şekilde nasıl tamir, bakım ve onarımı yapılabilir diye özellikle bu konudaki kıymetli uzman hocamızı davet ettik. Kendileri zahmet ettiler, davetimize icabet ettiler. Hem kamulaştırdık, hem restorasyon çalışmalarına başladık, hem de çatlak kısımların güçlendirilmesiyle ilgili de eksikleri tamamlamak üzere devam ediyoruz. Hakikaten burada sıvayla birçok şey örtülmüş. Kazındıkça tarihin güzellikleri, ışığı daha fazla ortaya çıkmaya başladı. O duvarlarda sonradan 20. yüzyıl döneminde yapılan özellikle onarımlar esnasında bilinçsizce bu tarihi yapının dışının sıvanması içinde bazı onarımların yapılması güzelliği saklamış. Özellikle yaptığımız bu kazıma çalışmaları neticesinde özüne doğru indiğimizde bu yapının insana daha huzur veren tarafının da ortaya çıktığına hep birlikte şahit oluyoruz. Süslemeler ta 16-18. yüzyılda o nişlerin ortaya çıkması ve o temizlemeler tamamlandığında çok daha görsel anlamda belirgin bir şekilde ortaya çıktığında bu tarihi mekanın hem özelliklerini, hem güzelliklerini hep birlikte yaşatmış olacağız. Yaşatırken de Ünye Meydanı zaten Karadeniz’in en özel meydanlarından biri, büyüklüğü vesilesiyle aynı zamanda ve böyle bir meydana bitişik olan bu tarihi yapının da kaderine terk edilmiş olması hiç yakışmıyordu meydanımıza. Diğer taraflarda çalışmalar vardı ama maalesef burası özel mülkiyete dönüştüğünden dolayı dokunulamıyordu özel mülkiyet sahibi de herhangi bir şey yapmıyordu. Ünye Belediyesi olarak kamulaştırdık restorasyona başladık. Şimdi bu tarihi yapıyı geleceğe taşırken aynı zamanda bugün Kent Müzesi olarak buradaki yaptığımız çalışmalarla ve tasarımlarla birlikte çok daha Ünye’nin yerel kültürel anlamda zenginliklerine hem bilinmesinde, hem tanınmasında, hem de aynı zamanda çok kıymetli, değerli büyüklerimizin yapmış olduğu çalışmalarının eserlerinin de  burada sunulacak olmasından ben ziyadesiyle mutluyum.  Tabi Zeynep hocamın daha önceki ziyaretindeki hocam birçok kere burayı devamlı sürekli  takipte tutuyor kendilerine  teşekkür ediyoruz. Yani bir Ünyeli olarak gerçekten fazlasıyla burayı sahiplenerek, geleceğe taşımak için özverili bir şekilde gayret gösteriyorlar, onu da özellikle belirtmek gerekir. 

“2026 yazında kent müzesi olarak açılması planlanıyor”

Hocamın da koordinatörlüğünde burayı işlevselliğini en aktif şekliyle Ünye’ye turizm amaçlı ziyarete gelenlere önemli bir merkez olarak Ünye’ye kazandırmış olacağız. Heyecanlıyım, sadece yapıyı hayata kazandırmak değil içini de yaşatmak önemli, içiyle alakalı da çok farklı şehrin kültürlerinin geleceğe taşınacak olması, o kültürlerinden gelecek nesillere aktarılmasından beni mutlu etmekte. Bu yıl sonu itibariyle sonuca doğru gideceğiz. 2026 yazına dileğim ve temennim artık buranın bir Kent Müzesi olarak da hizmet veren bir şekline hep birlikte tanık oluruz.”

Ünye Kent / Yücel Arslanteke