Saylan,Balaguz, Alamanan” Bayramca, Cinis, Cimbis, Corgi, Milan, Gökbey, Göbeg,Göbü, Hüsamli, Encürlü, Kelengerlü, Kurna, Caferlü, Küplü, Mahyalu, Nadurlu, Saraçlu, Sahna, Sihna, Lahna, Bozulus, Turmuslu, Yazman, Yazmanlu, Yomalu, Karaöy, Karli, Kargi, Ballik, Yagbasan, Yavi, Dizdar gibi bugün dahi yasan yöre ve köy isimleri buralara yerlesen oymak ve asiretlerin isimleridir.
Ünye ve çevresinde köylerde yasayanlarin kökeni çogunlukla Oguz Türklerine dayanmaktadir.. 1860 yillarinda Gürcistan ve Çerkezya’dan göç etmis insanlarin disinda Ünye’de baska ulus ve kavimlerden kimse kalmamistir.
Ermeniler 1915, Rumlarda 1924 yilinda gidince Ünye tamamen Oguz ve Çepni Türkleri kökenli halkin yasadigi yer olmustur.
Konuya daha iyi kavramak için Oguz Han, diger adi ile Mete Han’la baslayalim.
Oguz Han-Mete Han
Büyük Hun Imparatorlugu’nun kurucusu Oguz Kagan, M.Ö. 234 yillarinda dogmustur. Babasi Türk Hakani Teoman, annesi Ay Kagan’dir (Ay-Han) bazi tarihi kaynaklar Oguz Kagan ile Mete Han ve Alp Er Tunga’nin ayni kisi oldugunu yazarlar.
Oguz adi, babasi tarafindan verilen adidir. Me-te ise, Çin kaynaklarinda Oguz Kagan’i belirtmek için kullanilan addir.
Oguz Han’in GÜN HAN, AY HAN, YILDIZ HAN, GÖK HAN, DAG HAN, DENIZ HAN adinda alti oglu oldu ve alti oglun her birinin de dört ogul olmus bu yirmi dört torundan yirmi dört Türk Boylari meydana gelmistir.
GÜN-HAN, Oguzun en büyük ogludur, Günhan’in da dört oglu oldu adlari: KAYI, BAYAT, ALAEVLI, KARAEVLI.
AY- HAN, Oguzun ikinci ogludur ve onunda; YAZIR, DÜGER, DODURGA, YAPARLI, adinda dört oglu oldu.
YILDIZ- HAN, Oguzun üçüncü ve ogludur, onun da ogullarinin adi; AVSAR, KIZIK, BEGDILI, KARKIN’dir.
GÖK- HAN, Oguzun dördüncü oglu olup ogullari BAYINDIR. BEÇENE ÇAVULDUR ve ÇEPNI’dir.
DAG- HAN besinci ogul, çocuklari; SALUR, EYMÜR, ALANYUTLU, ÜREGIR.
DENIZ- HAN altinci ve son ogul olup çocuklari IGDIR, BÜGDÜZ, YIVA, KINIK tir.
24 Oguz Boyu
Oguz Kagan yurdunu ogullari arasinda paylastirdi ve ogullarini ikiye bölerek üç ogluna Üçoklar ve diger üç ogluna Bozoklar adini verdi. Oguz’un alti oglu, böylece Boz-Ok ve Üç-Ok olarak iki kola ayrildi
Oguz Kagan, çocuklari içinde en büyügü ve kutlusu olarak kabul ettigi Gök Han’a da, kendisinden sonra tahta geçmesini emretti ve M.Ö. 174 yilinda öldü..
Türk tarihinde Oguz Han'in alti oglundan her oguldan dört olmak üzere 24 torunun soyundan gelen oymak ve beylikleri kendi adlari anildi.
Yirmi dört Oguz boyu böyle meydana gelmistir. Bu boylarin her birinin ayri isareti, simgesi ve bayragi vardi. Bir kargasaya meydan verilmemesi için vefatindan sonra yerine en büyük oglu Gün- Han geçer ve bu yirmi dört ogula birer, birer isaret ve birer damga verilir. Bizim konumuz, yirmi dört torundan Üç Oklar’in en büyügü olan Gök Han’in dördüncü oglu Çepnidir. Çepni Boyu Çepni, 24 Oguz Boyundan 21 cisinin adidir. Genel olarak Samsun, Amasya, Tokat ve Ordu gibi illerimizin ilçelerinde hüküm süren Tacettinogullari, Haciemirogullari, Kubatogullari gibi tarihte 'Canik Beylikleri' olarak geçen bu beylikleri Çepniler kurmuslardir. ÇEPNI soyundan gelen boyun simgesi SUNKUR’dur (Sungur kusu) dogan ve atmacayi ifade eder.. Osmanli Imparatorlugu bunlardan en büyük ogul GÜNHAN’in oglu “KAYI”nin soyundan olan “KAYI” boyundan, Selçuklular ise KINIK boyundan çikmislardir. Çepni Boyu Karadeniz bölgesinin Türklesmesinde önemli rol oynamislardir. Ünye ve çevresindeki köylerde yasayanlar Oguz Han’in torunu ÇEPNI’nin soyundan gelmektedirler. Niksar’i baskent yapan Danismentli Beyligi içindeki Çepniler 1150 yillarinda Ünye ve çevresini fethederek buralari kendilerine yurt edinmislerdir. Ünye’de ilk gelen Oguz boylari önce sahile yakin yerleri yurt tutmuslar fakat buralarin denizden gelen saldiriya açik oldugu görünce birkaç kilometre yukarilara tasinmislar ve kurduklari köylere kendi adlarini vermistir. Bu isimler bugün halen yasamaktadir. Ünye’deki Çepni Köyleri Bunlardan en meshurlari halen Ünye’nin en büyük köylerinden biri olan “Saylan”dir, diger isim boy ve köy adlarina gelince: Balaguz, Alamanan” Bayramca, Cinis, Cimbis, Corgi, Milan, Gökbey, Göbeg,Göbü, Hüsamli, Encürlü, Kelengerlü, Ketsen, Kurna, Caferlü, Küplü, Mahyalu, Nazir, Nazurlu, Nadurlu, Saraç, Saraçlu, Surus, Sahna, Sihna, Lahna, Bozulus, Sülübeg, Turmuslu, Yazman, Yazmanlu, Yomalu, Karaöy, Karli, Kargi, Ballik Yagbasan, Yavi, Dizdar gibi bugün dahi yasan yöre ve köy isimleri buralara yerlesen oymak ve asiretlerin isimleridir. Malazgirt savasindan sonra Anadolu’yu yurt edinmeye baslayan Türk boylari yerlestikleri her yere Türkçe ad vermislerdir. En yogun olarak, Antalya-Denizli-Isparta 200.000 çadir, Kütahya-Eskisehir (30.000 çadir), Kastamonu bölgesi 100.000 çadir, olarak gelmislerdir. Bizim konumuz olan Çepniler ise 200.00 çadirla Sinop-Rize arasina yerlesmislerdir. Tarihi kayitlarda Çepniler, Ünye Oinoe (Kalibia) yöresini 1150 yillarinda fethetmislerdir, baslarindakiler de bugün Ünye’deki Bayramca mahallesine adini veren Bayram Bey ailesidir. Bayram Bey Ünye’ye 6000 çadirla gelmistir. Karadeniz’de ise, Çepniler, Sinop Samsun Ünye,Akkus, Ordu, Giresun bölgelerinde yogun olarak yasamaktadirlar. Orta Asya’dan getirdikleri Türkmen ve Oguz özelliklerini kaybetmisler, bulunduklari cografyaya uyum saglayip asimile olmuslardir. Salpazari ilçesin de bir miktar yemek kültürü, kiyafetleri canli tutulmaya çalisilmaktadir. Islamiyet ten önceki dinleri Samanizm den getirdikleri birçok bir seyi halen yasatmaktadirlar. Keskek, Çepnilerden gelen bir yemek.. Keskek Çepni’lerin Ortaasyadan getirdikleri bir yemektir. Eski Türklerde kislik erzak hazirligi vardi. . Keskek de kislik erzaklar içinde yer almaktadir, Keskek bir nevi pilâvdir. Kabugu soyulmus arpa, kuru fasulye veya nohut, haslanmis et, tuz ve su ile yapilir, dügünlerde, sünnet dügünlerinde ve degisik eglencelerde yemek olarak ikram edilir. Tarhana çorbasi ve manti da Türklerin Orta Asyad’an getirdigi bugün bile halen yapilan yemeklerdir. Çepni Türkleri tarihe Keskek yemeginden baska bir de Bayram Hediye etmislerdir. Mayisin yirmisinde kutlanan Mayis Yedisi Bayraminin bir adi da Çepni Bayrami olarak bilinir. Bir dönem Atatürk’ün Muhafiz Alayi komutanligini ve korumasi Giresunlu Topal Osman Aga ve takimi Çepni Boyuna mensupturlar.
|