Ünyelilerin Çok sevdiği bir balık Tirsi–Thirissa

Tirsi eski Ünyelilerin çok sevdigi bir baliktir. Eskiden Ünye ve çevresinde çok miktarda yakalanirdi. Çok yagli olmasi nedeniyle daha çok izgarasi yapilan bir baliktir. Bugün yine balik tezgahlarinda bu aylarda görülür

Tirsi, Yunanca bir isimdir asli “Thrissa” dir. Bize bu isim burada yasamis Rumlardan kalmistir.

Tirsi hamsi ile akraba bir baliktir. Küçügüne Papalina orta boyuna Sardalya ve büyük boyuna da tirsi veya Sardalya azmani da derler. Bir Karadeniz baligidir. Sürü halinde kiyilara yakin yasar. Çok kilçikli yagli bir baliktir.  Ünyelilerin zevkle yedikleri bir balik türüdür. Ünye ve açiklarinda bol miktarda yakalan tirsi eskiden çömlek kaplarda tuzlanirdi.

Ünye Tirsisi-Alosafinta
Tirsi baliginin Ünye ve yöresinde yakalan türünün Latince adi Alosafinta’dir. Norveç’ten baslayan ve Akdeniz'den geçerek Karadeniz'e kadar uzanan bölgede bulunur. Bilimsel adi Alosa Alosa’dir. Ünye ve civarinda yakalananlarin boylari 30 cm. yi geçmez.
Tirsi baliklari denizlerin iliman ve az soguk bölgelerinin nehir agizlarina yakin sahalarinda yasarlar. Orta sularda büyük sürüler halinde gezerler. Sürüdeki baliklar esit araliklarla ve ayni hizla, adeta askeri bir düzenle ilerlerler. Akdeniz ve Marmara’da Gelibolu ve Çanakkale’de sardalya, Karadeniz’e geçince büyürler tirsi olurlar.

Gövdesi yassi olan tirsi baligi elips seklindedir. Kafasi ve gözleri biraz irice, agzi ufaktir.  Solungaç kapaklarinda etrafa isin gibi yayilan hafifçe kabarik çizgiler görülür. Sirti koyu mavi ve yesilimtirak, yanlari gümüsümsüdür.  Gövdesi gümüsümsü pullarla kaplidir.
Tirsi planktonla beslenir. Bogazindaki besini ayirmak için ilginç bir süzgece sahiptir. Solungaç yapraklarinin çok miktarda bulunmasi bunlarin küçük planktonlari ayirmasini saglar, suyu tülbentten geçirircesine süzer.  Küçük baliklari da kolayca kapar.
Tirsi baliklarinin üreme mevsimi ilkbahardir. Sürüler halinde toplanir ve yumurta dökmek için nehirlere girerler.  Kilçikli olmasina ragmen çok lezzetli bir baliktir. Izgarasi nefis olur. Ayrica tuzlanir. Igrip, manyat, girgir,  ve sade aglarla yakalandigi gibi çapariyle de avlanir.  
Tirsi baliklari denizlerin iliman ve az soguk bölgelerinin nehir agizlarina yakin sahalarinda yasarlar. Orta sularda büyük sürüler halinde gezerler. Sürüdeki baliklar esit araliklarla ve ayni hizla, adeta askeri bir düzenle ilerlerler.

Sardalyalar ile yakin akraba olan tirsi bir Karadeniz baligidir ama Istanbul bogazi'nda Marmara denizi'nde ve Akdeniz'de de bulunabilmektedir. Sürü halinde kiyilara yakin yasar. Üreme zamani olan ilkbaharda yumurtlamak için nehirlere de girer. Tüketicilerin sevdigi ve taze, tuzlama ya da tütsülü olarak yedikleri, ekonomik degeri olan bir baliktir.

Ünye Canik Dergisi