ERCAN ARSLAN


Beyrut Muharebesi ve Ünyeli Ahmet Faik (1912)


Tarihimizde pek az bilinen hadiselerden birisi de Trablusgarp Harbi esnasinda Beyrut Limaninda iki Osmanli askeri gemisinin Italyan Deniz kuvvetlerince 24 Subat 1912’de batirildigi Beyrut Muharebesi’dir. 1911-12 yillarinda gerçeklesen Trablusgarp Harbi esnasinda Italya,  Akdeniz’deki Osmanli Deniz Kuvvetlerinin Italyan Dogu Afrika’sina giden ikmal ve askeri gemilerine yönelik baskin düzenlemesinden çekiniyordu. Böyle bir baskin ihtimalini önlemek için Tugamiral Paolo Thaon di Revel’e Beyrut Limanini temizlemesi yani orada olabilecek Osmanli Donanmasina ait gemilere saldirmasi emredildi. Beyrut'taki Osmanli kuvvetleri 1869 da insa edilmis olan Zirhli Korvet Avnillah ve 1906 da insa edilmis torpido botu olan Ankara’dan ibaretti. 20 Subat 1912'de Augusta'dan denize açilan iki Italyan kruvazörünün asil görevi Mersin ile Silifke arasindaki kiyilari kontrol etmekti. Kruvazörler yoldayken donanma komutanligindan aldiklari emir üzerine, 24 Subat 1912'de safak vaktinde Beyrut Limani'na vardilar.

Iki taraf önce diplomasi kanalini kullanarak çatismaya girmek istemedi. Ancak barisin tek yolu Osmanli gemilerinin limandan çikip kosulsuz teslim olmalariydi. Bu sart kabul edilmedigi için Italyan kruvazörlerinden sabah saat 9 sularinda atilan torpidolarla, Osmanli korvetleri isabet aldi. Saat 11:00'de zirhli korvet Avnillah sig suya batti, düsman kruvazörleri kuzeye çekildi. Ancak muharebe sona ermemisti. 13.45'te Italyan kruvazörleri geri döndü ve bir kez daha Osmanli kuvvetleri ile çatismaya girdi. Limanda kalan tek savas gemisi kruvazörlere göre çok daha küçük olan Ankara torpido botuydu, yaklasan Francesco Ferruccio ile yasanan çatismanin ardindan Ankara da batti. Çatisma sona erdiginde iki Italyan kruvazörü batiya, Tobruk’a dogru yola çikti. Beyrut Deniz Muharebesinde Avnillah mürettebatindan 2 subay ve 20 er sehid,20 er kayip oldu. 8 subay, 14 er yaralandi. Ankara torpidosundan ise sehit veya yarali olmamisti. Italyan gemilerinde ölü veya yarali yoktu. Beyrut sehrinin limana yakin kisminda ise Bank-i Osmani, Selanik Bankasi, Rüsumat Dairesi ve müstemilati, rihtim duvari ile iki özel bina kismen hasara ugrarken 140 kisi ölmüs, 200'den fazlasi da yaralanmisti. Avnillah Korvetinde yaralanan mürettebattan birisi de Ünyeli Onbasi Ahmet Faik idi. Onbasi Ahmet Faik, Ünye Kazasi’nin Çamurlu Köyündendi. Babasi Ankaralioglu Mehmet Efendiydi. Beyrut Muharebesinde batan Avnillah Korvetinin isabet almasi neticesi agir yaralanmisti. Konuyla ilgili detaylari Baskanlik Osmanli Arsivinde yer alan Bahriye Nezareti ve Bab-i Âli arasindaki dört sayfalik yazismadan ögrenmekteyiz. Belgelerde Onbasi Ahmet Faik’in Italyan Gemilerinden atilan mermiler neticesinde vücudunun sag tarafindan ve bacaginin diz alti kisminin agir yaralanmasi neticesi, gereken müdahale yapilmistir. Ancak bu durumda kendisinin askerlik vazifesini sürdüremeyecegi ve geçimini de temin edemeyecegi belirtilerek Askeri Tekaüt Kanunname-i Hümayununun,  besinci derecesinin, otuz yedinci maddesinin, besinci fikrasina tevfikan aylik yetmis bes kurus maasla emekliye sevk edilmesi uygun görülmüstü. Ünyeli Onbasi Ahmet Faik, Padisah Mehmed Resad’in 21 Zilhicce 330-18 Tesrin-i Sani 1328 (1 Aralik 1912) tarih ve 2295 sayili Irade-i Seniyyesiyle yetmis bes kurus maasla emekliye sevk edilmistir. Ayni iradede Sarli’li (bugünkü adi Besikdüzü) Er Mehmet oglu Tevfik de aylik elli kurus maasla malulen emekliye sevk edilmistir.

24 Haziran 1912 (11 Haziran 1328) günü Bahriye Nazirligi, Dahiliye Nezaretine gönderdigi yazida, Avnillah zirhlisi ile Ankara Torpido Istimbotu mürettebatindan Beyrut’ta bulunan deniz askerlerinin Istanbul'a gönderilmesi istenmisti. Ayni tarihlerde Halep ve Adana cihetlerinde kolera salgini olmasi nedeniyle gazi deniz askerlerinin yöre halki Ile temasi saglanmadan gönderilmesine dikkat edilmistir. Ayrica baslatilan yardim kampanyasiyla toplanan paralarin bir kismi askerlerin ailelerine ulastirilmak üzere gönderilmisti. Trablusgarp Harbi ve Beyrut Muharebesindeki tüm sehitlerimizi ve Ünyeli Onbasi Ahmet Faik ve Sarlili Er Tevfik nezdinde tüm gazilerimizi rahmet ve sükran duygulariyla aniyoruz.

 (BOA.I.HB.126/27; Commodore W. H. Beehler, 1911-1912 Türk-Italyan Savasi, Çevirmen: Leyla Yildirim, Ilgi Kültür Sanat Yayinlari, Istanbul 2014; Hale Sivgin, Trablusgarp Savasi ve 1911-1912 Türk-Italyan Iliskileri, Türk Tarih Kurumu Basimevi, Ankara 1989; Ömer Osman Umar, Trablusgarp Savasi Sirasinda Italya’nin Beyrut’u Bombardimani, Atatürk Arastirma Merkezi Dergisi, c. 51, sayi. 17, ss. 727-784, Aralik 2001)

YAZARLAR

https://www.facebook.com/%C3%9Cnye-Kent-Ofset-106507792092593