Türkiye bulunduğu konum itibariyle bir deprem ülkesidir. Deprem üzerinde kontrolümüzün olmadığı, aniden gelen, yaşamımızı ve psikolojimizi olumsuz etkileyen bir doğal affettir. Deprem anında ve sonrasında verilen tepkiler kişiden kişiye farklılık gösterebilir ama herkeste aynı olan duygu korkudur.
Deprem ve beyin ilişkisi: Yaşamı tehdit eden ve beklenmedik bir durumda insan beyni iki tür tepki verir. Bunlardan ilki tehlikenin değerlendirmesi diğeri ise tehditten korunmaktır.
Tehdit ‘’savaş ya da kaç’’ yanıtı yaratır. Tehlikeden kurtulmak için ortaya çıkan fizyolojik değişim sonucu, kalp atışı, soluk alıp verme hızının artması kas gerginliği, korku, şaşkınlık, olanlara inanamama hali gibi belirtiler ortaya çıkabilmektedir.
Depremin psikolojik etkilerini 3 başlıkta değerlendirilebilir.
1)Şok Dönemi: Depren yaşandığında veya hemen sonrasında ortaya çıkan bir durumdur. Tepki verilemez, donup kalır ve aynı zamanda da duygusal tepkisizlik ortaya çıkar. Korktuğunun ya da üzüntüsünün farkında değildir.
2)Pasifleşme Dönemi: Birey çevreden gelen uyaranlara açıktır. Söylenenleri yapar, anlatılanları dinler, kafası dağınıktır, başkalarının yönlendirmelerine ihtiyaç duyar.
3)Toparlanma Dönemi: Kişi hala çok kaygılıdır. Bütün fiziksel ve psikolojik olumsuzluklar yaşanmaktadır ve kişi yaşadığı bu olumsuzlukları fakındadır. Yalnız kalmaktan korkar, sarsıntıların devam ettiğini hisseder. Hayatının eskisi gibi olmayacağı düşünebilir. Bu düşünce geleceğe yönelik umutlarla bağını koparabilir.
Genel olarak depremden etkilenen kişilerin yaşadığı ve yaşayacağı sorunların genel özetini belirtmiş oldum. Aslında ilk olarak yapmamız gerek nokta psikolojik ilk yardım noktasıdır.
Psikolojik İlk Yardım: Acı çeken ya da desteğe ve yardıma ihtiyaç duyan kişilerin ihtiyaçlarını ve kaygılarını belirlemek, temel ihtiyaçlarını karşılayabilmek için yardımcı olmak, olay hakkında konuşmaya zorlamadan dinlemek, rahatlatıp sakinleşmesi için yardımcı olmak, sosyal destek ve hizmetlere ulaşmasını sağlamak, olası zararlardan korumaya çalışmak gibi destekleyici müdahaleleri içermektedir.
Psikolojik ilk yardımın üç temel ilkesi bulunmaktadır.. Bak, dinle, bağ kur. İlk olan ‘’Bak’’ burada acil temel ihtiyacı olan kişiler belirlenir ve ciddi stres tepkisi gösteren kişiler kontrol edilir İkinci aşama ‘’Dinle’’ desteğe ihtiyaç duyan kişilere yaklaşılır, ihtiyaçları ve kaygıları sorulur. Burada sadece dinlenilir ve sakin kalabilmesi için yardımcı olunur. Son aşamada ise ’’Bağ Kurmak’’ kişilerin temel ihtiyaçları belirlendikten sonra gerekli hizmetleri alabilecekleri yerlere yönlendirilir. Doğruluğu kesinleşmiş açık ve net bilgiler verilmelidir. Yakınlarıyla bağlantı kurmaları sağlandıktan sonra problemleriyle baş etmelerine ve sosyal destek sağlanmasına yardımcı olunur.
