İhtiyaç sahiplerine, karşılık beklemeden yardım etmek, ihtiyacını gidermektir iyilik. Asla kimseye söylememek, hatırlatmamak ve hatta ima yollu bile olsa gönderme yapmamaktır. Unutmaktır yani… “İyilik yap denize at.” Sözünün gereğini yapmaktır iyilik. Aksi takdirde yapılan alışveriş kurallarına girer ki bu alışveriş; faizcilikten ve tefecilikten daha aşağı bir iştir. Eğer bir beklentin varsa bu iyiliği yapmaman senin için çok daha hayırlıdır.
Karşılık beklenilmeyenin karşılığı Allah tarafından mutlaka verilir ve o ne büyük bir mükâfattır… Allah rızası için yapılan ne varsa o sadece yapanla Allah arasındadır. “Sağ elin verdiğini sol elin bilmemesi” kişinin kendinden bile gizlemesi anlamına gelir. Yapılan iyiliği düşünmek, kişide övünme ve kibirlenme emarelerini ortaya çıkarabilir bu da kişiyi küçültür… Bu anlamda yapılan iyiliği unutmak önemlidir. Hatta iyilik yapılan kişinin yardımsever kişi tarafından bilinmiyor olması çok daha önemlidir. Yaptığımız iyiliği başkalarına anlatma gereği duyuyorsak burada bir sıkıntı var demektir. İşin reklamını ön plana çıkarmış oluruz. Kişide övünme, böbürlenme ve kibir emarelerini ortaya çıkarır ve bu hem toplum hem Allah nazarında çok kötü bir davranıştır.
İnsanoğlunun fıtratında var; sevilmek, ödüllendirilmeyi arzu etmek, takdir görmek… Var ama bunlar insanın egosunu harekete geçiren özelliklerdir. Kişi olgunlaşmak, üstün karakterli bir insan olmak istiyorsa bir ömür bunlarla mücadele eder. Kibirleneni, böbürleneni, başkalarını küçük görenleri toplum sevmez, Allah hiç sevmez… Alçakgönüllü, hoşgörülü olmak en yüce erdemlerdendir. Bu tür davranışlara sahip olan kişiler, sevilip sayılır ve toplumda saygın bir yer edinir. Yani siz sadece doğru olanı yaparsanız karşılığını görürsünüz. Karşılık görmek için bu tür davranışlara girmezsiniz. Doğal olarak böyle davranırsınız. Yapmacık, zorlamalarla yapılmaya çalışılan davranışlar sırıtır, diğer insanlar bunun farkına varır zaten bu da kişiyi alçaltır… Yani bu da riyakârlığı ortaya çıkarır.
Son zamanlarda sosyal medyada paylaştığımız, bize göre iyi /iyilikler, reklamdan başka bir şey değil...Başkalarının bildiği iyilik, iyilik değildir.İyilik yapıyorsan yap ve kimseye söyleme; kimseye fark ettirmeden, göstermeden, bildirmeden… Başkaları seni iyilik yapmayanlar sınıfına koysa, cimrilik sıfatı taksa bile…
Birileri çeşme yaptırıyor üstüne, “…… hayratıdır” yazdırıyor. Suyu sanki oraya kendi getirmiş ve kullanım ücretini kendi ödüyormuş gibi. Diğer hayratlar, topluma ya da kişi yararına yapılan yardım ve iyiliklerin ilan edilmesini şahsen etik görmüyorum. Kişilerin kendi adlarına yaptırdıkları okul, cami ve diğer hizmetlere kendi isimlerini yazdırma istekleri de pek hoş değildir, diye düşünüyorum. Hayırsa isim yazılmaz, reklamsa yazılır. Eğer iyilik içinse ve bir hayır yapılmışsa ismi, ölümünden sonra toplum tarafından verilmesi/yazılması bir vefa borcu olabilir.
"Ey iman edenler! Başa kakmak ve incitmek suretiyle yaptığınız iyilikleri boşa çıkarmayın!" (Bakara/264)
"Mallarını Allah yolunda harcayıp da arkasından başa kakmayan ve gönül kırmayanlar için Allah katında mükâfatlar vardır." (Bakara/262)
Sevdiğiniz şeylerden Allah yolunda harcamadıkça gerçek iyiliğe erişemezsiniz. Küçük büyük her ne verirseniz, Allah onu kesinlikle bilir. (Âl-i İmrân/92)
Allahü teâlânın verdiği malı, gizli ve aşikâre Hak yoluna harcayan ve yaptığı iyilikleri başa kakmayan, müminlerin en kıymetlisi olur. [İslam Ahlakı]
Köleler efendilerine hizmet eder, onlara itaat eder, isteklerini yerine getirir. Nefsinin kölesi olanlar da nefis/efendilerinin emirlerine itaat ederler. Bu açıdan baktığımızda köleliğin ruhumuza nefis kimliği ile nasıl işlemiş olduğunun farkında mıyız? Nefsimiz bize, yaptığımız iyiliklerle övünmeyi, başkalarına anlatmayı, böbürlenmeyi, karşılığını görmek istemeyi emreder. O halde biz de köleliğe bu kadar hevesli olmayalım, nefsimizin kölesi olmayalım.
Allah'ın emirleri, bütün kutsalların ve amirlerin emirlerinden üstündür. Allah rızası için yapılmayan, karşılığı sadece Allah(cc)’tan beklenmeyen iyilik, iyilik değildir.
“ İyilik yap, denize at. Balık bilmezse Halik bilir.”
18.06.2023
