1887 yilinda, Japon Imparatorunun yegeni Prens Akihito Komatsu,
bir Avrupa gezisi dönüsünde Istanbul’da Abdülhamit'i ziyaret eder.
Abdülhamit, Imparatorun yegeninin ardindan 1890 yilinda
Japonya’ya savas gemisi ile iade-i ziyaret yapilmasini ister.
Bu ziyaret için Ertugrul Firkateyni seçilir. Firkateyn (Savas Gemisi), hem yelken hem de makine ile hareket ediyordu, üç direkli geminin ana hareket noktasi yelkendi. 600 beygir gücündeki makinesi de yardimci bir itici kuvvet olusturuyordu. 2 bin 400 ton agirliginda, ahsap bir gemi olan Ertugrul, 25 yasindaydi.
(Firkateyn,Osmanli Döneminde buharin icadindan evvel kullanilan harp gemilerindendir. Bu gemilerin üç direkleri ve içindeki personel ve asker sayisi binbesyüzü bulanlar vardi Ertugrul Firkateyni hem buharla hem de yelkenle hareket ederdi, faciada gemide 607 kisi vardi)
Kafile Baskani Albay Osman Bey, gemi komutani Yarbay Ali Bey’di. Gemide özel olarak seçilen 56’si subay toplam 607 kisi vardi. O yil Bahriye Okulunu bitiren genç tegmenlerin tamami gemiye alinmisti. Gemi, imparatora mücevherli imtiyaz nisani ve hediyeler götürecekti.
Ayni zamanda Osmanli Devletinin denizlerde bitmedigi gösterilecekti. Geminin ugradigi ülkelerdeki Müslüman halklarin da sahipsiz olmadigi vurgulanacakti.
14 Temmuz 1889’da Istanbul’dan yola çikan Ertugrul Firkateyni, ugradigi ülkelerin halklari tarafindan sevgi gösterileriyle karsilaniyordu. Gemiyi binlerce kisiden olusan gruplar ziyaret ediyordu. Tam 11 ay sonra Japonya’ya ulasildi. Japonya’nin Yokohama Limanina varildiginda tarih 7 Haziran 1890’di. Japon Imparatoru, Türk amiralini ve heyetini çok görkemli bir sekilde karsiladi.
Facia
Sonunda ayrilik zamani gelmisti. Ertugrul Firkateyni, 3 aylik Japonya ziyaretini tamamlayip 16 Eylül 1890’da Yokohama Limanindan ayrildi. Uyariya ragmen yola çikan gemi Yokohoma-Kushimoto açiklarinda müthis bir firtinaya yakalandi ve kayalara çarparak gemi parçalandi ve batti.
Amiral Osman Bey dâhil olmak üzere 587 denizcimiz hayatini kaybetti.
Yöre halki, kazadan kurtulanlara büyük yardim ve yakinlik gösterdi.
Kazada ölenlerin anisina bölgede ilk anit Japonlar tarafindan 1891’de dikildi, 1929 yilinda yine Japonlar tarafindan genisletildi. 1937’de Türkiye tarafindan restore edilen anit önünde her yil düzenli olarak anma törenleri yapiliyor.
Oshima adasi açiklarinda Kushimo köyü kayaliklarinda tayfuna yakalanarak 16 Eylül 1890 yilinda parçalanip sulara gömülen Ertugrul Firkateyni Türk denizcilik tarihine “Ertugrul Faciasi” olarak geçti. Bu faciadan Firkateynin açiklarinda battigi köyün sakinleri 69 Türkü kurtardilar.
Gemideki Ünyeliler
Ertugrul Firkateyni'nde biri çavus, ikisi bando-mizikaci sekiz Ünyeli bulunmakta idi. Bunlarin isimleri söyledir:
Dedeogullarindan Mustafa Oglu Hasan (Bando-Mizika), Abazaogullarindan Ali Oglu Emin, Müftüogularindan Ali Oglu Hüseyin, Kerimogullarindan Sadik Oglu Isak, Kocamanogullarindan Mustafa oglu Ismail, Balciimamogullarindan Rasid oglu Mehmet, Uzunveliogollarindan Veli Oglu Mehmet, Atikogullarindan Yusuf Oglu Mehmet, Asçiogullarindan Mehmet Oglu Mustafa...
Bu faciada bir hemserimiz de sag olarak kurtarilmis ve Ünye'ye köyüne dönmüstür.
Kurtularak köyüne dönen Ahmet Çavus ile sehit olan Kocamanoglu Ismail ayni köyden birlikte askere alinmislardir. Faciada Ahmet Kurtulmus, Ismail ise sehit olmustur. Bunlardan Kocamanoglu Ismail’in torunu Nuri Kocaman ve Mustafa Kocaman’a ulasabildik
Kocamanoglu Ismail’in hikâyesi
1887 yilinda Ünye'nin Kusçulu köyünden Kocamanoglu Ismail ve Pembe'nin bir erkek evlatlari dünyaya gelir, adini Mehmet Koyarlar. Ismail, Mehmet üç yasindayken ayni köyden arkadasi Çavuslarin Ahmet ile denizci olarak askere alinirlar. Ismail genç karisi Pembe'yi ve oglu Mehmet'i son defa kucaklayarak birligine katilir. Ikisi de Japonya'ya gidecek olan Ertugrul Firkateyni'ne verilirler. On bir ay süren yolculuktan sonra Japonya'ya varilir. Gemide sekiz Ünyeli er vardir... Japonya'da çesitli sehirler ziyaret edildikten üç ay sonra gemi demir alarak Türkiye'ye dogru yola çikar.
Firtina uyarisina aldirmayan Ertugrul Firkateyni Oshima köyü açiklarinda kayaliklara dogru sürüklenerek parçalanip batar. Bu kazadan 69 kisi sag olarak köylüler tarafindan kurtarilir. Kurtarilanlar arasinda Ünyeli Ahmet de vardir. Ismail ise bogularak sehit olmustur. Ahmet uzun bir aradan sonra köyüne döner. Ondan önce ise Ismail’in haberi gelmistir.
Cephelerde on yil
Pembe geri dönmeyen kocasinin kahrina dayamaz genç yasta ölür. Mehmet bes yasindadir ve kimsesiz öksüz kalmistir. Ismail'in faciadan kurtularak dönen arkadasi Ahmet, Mehmet'i büyütür, köyde Mehmet’e Yetim Mehmet adini koyarlar
Mehmet 1912 yilinda Birinci Balkan Harbinde askere alinir, fakat köyüne ancak on yil sonra gazi olarak döner. Mehmet'in cephelerde on yil sürecek hayatindan su bilgilere ulasabildik.
Önce Birinci Balkan harbi, pesinden Birinci Dünya Savasi ve Kurtulus Savasi’nda Sakarya Meydan Muharebesi’nde beline isabet eden bir top mermisi ile agir yaralanir.
Mehmet 1923 Gazi olarak köye dener ve Istiklal Madalyasi ile ödüllendirilir. Köyde evlenir ve Yasar, Nurettin ve Ismail adinda üç çocugu olur ve1972 yilinda 86 yasinda aramizdan ayrilir.
Ünye’de fenere giderken yolun saginda kirmizi toplar göreceksiniz bu bir anittir. Japonya’da bu felakette hayatini kaybeden tüm denizciler ve Ünyeli sehitler için benim arastirmalarimdan yola çikilarak, Prof. Dr. Sait Kapicioglu tarafindan yapilmis Ertugrul Firkateyni ve Sehitleri anitidir.
Bütün denizcilerimizin ruhlari sad olsun
Kaynaklar: Erol Mütercimler, Ertugrul Faciasi,
Murat COSGUNER,
Osman Öndes Gazeteci-Yazar
