Ortaokul son sınıf öğrencisi olduğum 1969 yılı... Hükümet Caddesinde bugünkü Teknosa mağazasının bulunduğu yerde babamın bakkal dükkanı vardı. Okul çıkışlarında bakkala uğrar, orada takılır, büyüklerin sohbetlerine kulak misafiri olurdum.
O yıl Ünye’de gündem Çimento Fabrikasıydı. Fabrika yaptırmak için kurulacak şirketin hisseleri satılıyormuş. Hemen herkes bu konuyu konuşuyordu.
Konuşanlardan bazıları; “Çok para kazandıracakmış, almak lazım” diyor… Bazılar ise; “Dipsiz kuyu, ne olacağı belli değil” diyerek, hisse alımına olumsuz yaklaşıyordu.
Nitekim 28 Mayıs 1969’da Türkiye Çimento Sanayi T.A.Ş yüzde 40, OYAK yüzde 40, Ünyelilerin aldıkları yüzde 20 hisse ile Ünye Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. kuruldu. Şirket, fabrika yapımını başlattı. İnşaat bitti, Mayıs 1974’te çimento üretimi başladı.
Dikkat edilirse işin başında iki büyük ortak, yeni kurulan Ünye Çimento A.Ş.’de yüzde 40’lık hisselere sahipti. Yani tek başına yönetime hakim değillerdi. Ünyelilerden oluşan yüzde 20 hisse bu açıdan önemliydi.
Ama bu avantaj çok sürmedi. Ünyelilerin yüzde 20 hissesi bir takım oyunlarla küçültüldü, yok edildi. Yönetim OYAK’a geçti.
Sonrasında ise OYAK, kendi yönetimindeki Adana Çimento, Bolu Çimento, Aslan Çimento, Ünye Çimento ve Mardin Çimento’yu 15 Mayıs 2020 itibarıyla OYAK Çimento AŞ adı altında kurduğu şirkette tek çatı altında birleştirdi. Böylelikle başlangıçta Ünye Vergi Dairesine kayıtlı Ünye Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. kapandı. Ankara Vergi Dairesine kayıtlı OYAK Çimento A.Ş.’ye dahil oldu.
Çok geçmedi OYAK Çimento 2018 yılında yüzde 20 hissesini Uzakdoğulu çimento üreticisi Taiwan Cement Corporation’a (TCC) sattı. 2023 yılında ise Taiwan Cement Corporation, şirketteki hissesini yüzde 60’a çıkararak yönetimi ele aldı.
Kısacası, başlangıçta yüzde 20’lik etkili hissesi ve Ünye Vergi Dairesine kayıtlı olması nedeniyle Ünye firması olarak gördüğümüz Ünye Çimento A.Ş. bizim olmaktan çoktan çıkmış durumda...
Kaldı ki bu gerçeği en net şekliyle çimento torbalarının üstündeki yazıda görürüz. Son dört yıldan bu yana o torbalardaki “Ünye” adı çıkartıldı.
Bu bilgiyi özellikle paylaştım, şunun için… Hemşerilerimizden büyük çoğunluğu zannediyor ki Çimento Fabrikası Ünye’nin. Çimento Fabrikası’ndan bahsettiğinde ise, bu yanlış bilgiden hareketle “Ünye’nin malı Çimento Fabrikası” ifadesi kullanılıyor.
Gelelim Çimento Fabrikasının Ünye’ye sağladığı yarar ve zarara…
Fabrika, Ünyeliler için az çok iş kapısı oldu. Sayısı azalsa da hala olmaya devam ediyor. Böyle bir faydası var. Diğer taraftan üretim yapıyor, milli ekonomiye katkı sağlıyor, bu da önemli.
Zararına gelince… Nerede bir sanayi tesisi varsa… Nerede maden çıkartılıyor, işleniyorsa orası için… Oranın doğası ve çevre sağlığı için ciddi zararlara yol açtığı gerçek, bir dünya gerçeği... Buna Ünye Çimento Fabrikası da dahil…
Fabrikanın kullandığı maden yataklarının doğamızın bağrında yol açtığı tahribat… Bacasından çıkan, toz, duman, gaz, vs. zararlı salınımların doğada sebep olduğu sağlıksızlık… Maden çıkarımında kullanılan patlayıcıların çevrede yarattığı korku, endişe… Tarihi alan ve mekanlarda sebep olduğu yıkım…
Bu ve benzeri kayıpların yol açtığı maddi ve manevi değeri sayılara dökme imkanı yok!
50 yıldan bu yana Ünyeliler ufak tefek tepkiler dışında Çimento Fabrikasına, çok karşı olmadılar. Birçok yerde olduğu gibi toplu karşı duruş eylemlerinde bulunmadılar.
Ama şunu hep istediler…
“Çimento Fabrikası madem Ünye’den kazanıyor, Ünye’de eserleri olsun.”
Bu dünyanın her yerinde ve ülkemizin birçok yerinde böyle olmuştur.
Nerede bir sanayi tesisi varsa o tesisinin sahibi firma, bulunduğu yerde okullar yaptırır… Sağlık tesisleri açar… Spor sahaları kurar… Eğitim, kültür, sanat ve spor dallarında aktiviteler gerçekleştirir.
50 yıldan bu yana Çimento Fabrikasından, işte biz bunu bekliyoruz.
Çimento Fabrikası idarecilerine bu tür taleplerimizi dile getirdiğimiz görüşmelerden bazılarına ben de katıldım.
Şöyle diyorlar; “Biz hiçbir şey yapmıyor değiliz. Belediyeye hibe çimento veriyoruz. Ayrıca şehir içinde bir caddenin onarımını da biz yaptık.”
Ne demektir bu, bu sözler ne anlama gelir?
“Ne konuşuyorsunuz, sizin hakkınız bu kadar.” İşte bu anlama gelir.
Bu sözleri duyduğumuzda nasıl aşağılandığımızı, nasıl hakir görüldüğümüzü o yöneticiler maalesef hiç anlamıyor, hissetmiyorlar.
Anlamış, hissetmiş olsalar eminim bu sözleri kullanmazlar.
Hele geçtiğimiz hafta basına açıklama yapan Ünye Belediye Başkanı Hüseyin Tavlı, Çimento Fabrikasından çimento alış verişi sırasında yapılmak istenen “kurnazlığa” dikkat çekerek, konuyu kamuoyu ile paylaştı.
Konu Ünyeliler üzerinde şok etkisi yarattı. Öfkeye yol açtı, sinirler gerildi!
Umarız bu açıklama bardağı taşıran son damla olmaz.
Ve umarız Ünyeliler; “Yeter artık” tepkisi göstermez; “Çimento’ya; “Tasınızı, tarağınızı toplayın, çekin gidin. Bizden, size artık hammadde yok” demezler.
Tam da bu sırada fabrika yetkililerini sağduyulu olmaya, doğru düşünmeye, Ünye’ye karşı dürüst ve samimi olmaya davet ediyoruz.
Karşılıklı kabul gören “kazan-kazan” paylaşımı dünyanın en eşitlikçi paylaşımıdır.
Çimento Fabrikası, Ünye’den kazanıyorsa ki kazansın, ama bu kazanç tek taraflı olmasın, Ünye’ye de kazandırılsın.
Biz Çimento’nun okullarını görmek istiyoruz. Şehrimizde eserleri olsun diye yıllardır bekliyoruz.
Her yerde sanayi tesisleri tarafından yaptırılan böyle eserler Ünye Çimento’ya çok yakışacaktır.
Çimento Fabrikası artık kendine yakışanı yapsın!
********* ********* ********
Kalın sağlıcakla…
